Бурят Республикинче Базыр Цырендашиев композиторпа мӑнаҫланаҫҫӗ, вӑл вара хӑй вӑхӑтӗнче Чӑваш Енре ӗҫленӗ. Ҫакӑн пирки асӑннӑ чӑвашсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи Надежда Колесникова Фейсбукра пӗлтернӗ.

Базыр Очирович — Бурят Республикинче паллӑ композитор. Вӑл — сахал мар кӗвӗ-ҫемӗ авторӗ. Унӑн мӑшӑрӗ Инесса Павловна — чӑваш.

Базыр Цырендашиевпа мӑшӑрӗ 1950-1960-мӗш ҫулсенче Ҫӗмӗрле хулинче пурӑннӑ. Ҫав вӑхӑтра Базыр Очирович Ҫӗмӗрлери культура ҫуртӗнче илемлӗх ертӳҫи пулса ӗҫленӗ.

Мӑшӑрне халалласа композитор «Задушевные песни» юрӑ-кӗвӗ пуххи те хатӗрленӗ. Сӑввисен авторӗсем — бурят сӑвӑҫисем. Базыр Очирович Бурят Республикин Хоринск район гимнне те хайланӑ. Вӑл 400 ытла юрӑ, хор валли хайлавсем, инструмент ансамблӗ валли пьесӑсем ҫырнӑ. Хӑйӗн пултарулӑхне пуянлатма тӑванла халӑхсен: монголсен, калмыксен, тутарсен, чӑвашсен — культурине пӗлни пулӑшнине палӑртнӑ вӑл. Кун пирки ҫак йӗркесен авторӗ «Soyol.ru» порталта ҫырнине вуласа пӗлчӗ.

Чӑваш хастарӗсем Шупашкарта Сурхури уявне пуҫтарӑннӑ. Ӑна яланхиллех ирттерекенӗ — чӑваш культурине аталантарма пулӑшса пыракан «Сувар» фонд (ертӳҫи — Чӑваш наци конгресӗн вице-президенчӗ Тимӗр Тяпкин усламҫӑ).

Чӑваш интеллигенцийӗн пайташӗсем тата паллӑ хастарӗсем ЧНК ҫуртӗнче вырнаҫнӑ «Ҫӑлкуҫ» чӑваш наци кухнин кафине пухӑннӑ.

Уяв ака-сухаҫӑсен «Алран кайми аки-сухи» гимнӗпе пуҫланнӑ. Пухӑннисене Чӑваш Республикин халӑх художникӗ Праски Витти саламланӑ.

Чӑвашсен шурсухалӗсем Евгений Райков вакката Чӑваш Енӗн экс-полпредне Леонид Волкова судра тухӑҫлӑ та ӑнӑҫлӑ хӳтӗленӗшӗн тав тунӑ. Райкова «Чуваши: этническая история и традиционная культура» кӗнеке парнелесе хавхалантарнӑ.

Мускаври чӑвашсен ентешлӗхӗ тата Чӑваш офицерӗсен юлташлӑхӗ Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп редакторне Николай Плотникова ӑнӑҫлӑ та тухӑҫлӑ ӗҫленӗшӗн медаль парса чыс тунӑ.

Чӑваш халӑх инструменчӗсен паллӑ ӑсти тата мусӑкҫи Николай Фомиряков халӑх кӗввисене янӑратнӑ. Вера Орлова ӗҫ ветеранӗ халӑх юррисене шӑрантарнӑ.

Уява Шупашкар тата Муркаш районӗсенчен килнӗ хастарсем те хутшӑннӑ.

Малалла...

Анна Матросова

Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑратри шкул ушкӑнӗнче нумаях пулмасть онлайн викторина иртнӗ. Чи малтан тӗрӗс те туллин Анна Матросова хуравланӑ.

Ачасен Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗ хӑш ӗмӗрте пулса кайнине пӗлмелле пулнӑ. Истори докуменчӗсенче ял 17-мӗш ӗмӗрӗн малтанхи ҫур ҫулӗнче пулса кайни курӑнать иккен. Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗ чи малтанах Ямаш уесне кӗнӗ. Ҫӗнӗ Мӑратӑн Хапаскасси е Турикас урамӗ чи малтан йӗркеленнӗ. 1748-мӗш ҫулта Каҫалта православи прихочӗ йӗркеленӗ хыҫҫӑн ялти хӑш-пӗр ҫын христианство тӗнне йышӑнма пуҫланӑ. Ҫӗнӗ Мӑратра пӗрремӗш хут шкул 1913 ҫулта уҫӑлнӑ. Тукай ялӗн историйӗ виҫӗ халапра курнать. Пӗрремӗш халап тӑрӑх ку ял Ҫӗрпӳ тӑрӑхӗнчи тукайсем куҫса килнипе ҫыхӑннӑ. Иккӗмӗш халап тӑрӑх вара Шупашкар тӑрӑхӗнчи чӑвашсем кунта тутарсем хыҫҫӑн ҫӗр шыраса килнӗ. Виҫҫӗмӗш халап тӑрӑх яла Тукай ятлӑ улпут пуҫласа янӑ. Ҫак тата ытти ытӑва хуравланӑ ачасем.

(«Чӑваш халӑх сайтӗнчи» шӑрпӑклансене каласа пани)

Вӑл тӑван тавралӑха юратни, ӑна тӗпчени, хӑй шыраса тупнине ҫынсене пӗлтерме тӑрӑшни мана унпа паллаштарчӗ. Паллашнӑранпа нумай ҫул иртрӗ ӗнтӗ.

Чим-ха, паллаштарам-ха сире унпа. Ӑна эсир пӗлетӗр те пулӗ-ха, вӑл Тутарстанри Вырӑс Киреметӗнче пурӑнакан чӑваш ӑсчахӗ Виктор Симаков, ЧНК Мӑн канашӗн тата Чӑваш академийӗн пайташӗ, краевед, журналист, педагог, 15 кӗнеке кӑларнӑ ҫыравҫӑ. Эпӗ унӑн пӗр кӗнеки ҫинчен йӗркеллӗ ӗнчӗхетех (рецензи) ҫырасшӑнччӗ. Анчах эрешмен шӑрпӑкланӗсем ман хӑтавсем пирки пӑтратса ҫырнине вуларӑм та, ку хутӗнче вӗсенни пек хӑтланса пӑхас-ха терӗм...

Мана сиплевӗшре выртнӑ чухне (эсир, интернетри Акапасар, де Герсо, Микула, Вырык, И вот, Лешкукка, ad modum пӑтранчӑк Ю.Яковлев тата ытти тусӑмсем, сиплевӗш тесен те, сыватӑш тесен те пӗлместӗр пулӗ-ха; эппин калам, сыватӑш вӑл больница, сиплевӗш — лечебница) аякри тусӑм Симакур (эпӗ ӑна «симакур» тетӗп, мӗншӗнне кайран каласа парӑп-ха) хӑйӗн 16-мӗш кӗнекине — «Суйласа илнисем» текеннине ярса пачӗ.

Малалла...

Умсӑмах

Тавтапуҫах хурӑнташа,

Хуран панчи тус-юлташа

Ҫӗн Ҫул саламӗ янӑшӑн,

Ытар сӑмах каланӑшӑн.

Ун пек чухне урмасть чӑваш,

Куҫҫульпеле кулать йӑваш.

Кураймансем кулсассӑн та

Чун кӳтнӗрен юрлать чунташ.

1. «Уй варринче лаштра юман» кӗввипе

Хуламӑрта хура палӑк.

Атте тесе эп кайрӑм та

Хаяр Йӑван пулчӗ тӑчӗ,

Чун хурланчӗ, макӑртӑм та…

Шупашкарта шурӑ палӑк.

Анне тесе эп кайрӑм та

Майра патша пулчӗ тӑчӗ,

Чун хурланчӗ, макӑртӑм та…

Тӗп хулара тӗссӗр палӑк.

Тӑван тесе эп кайрӑм та

Ҫич ют ҫынни пулчӗ тӑчӗ,

Чун хурланчӗ, макӑртӑм та…

2. «Атте мана шур пӳрт лартса парас тет» кӗввипе

Атте мана тӑван ялта пурӑн тет,

Атте мана тӑван ялта пурӑн тет те

Тӑван ялта пурӑнасси, ай пулмарӗ,

Ирӗксӗрех кайма тивет хулана.

Анне мана Шупашкарта пурӑн тет,

Анне мана Шупашкарта пурӑн тет те

Тӗп хулара пурӑнасси, ай, пулмарӗ,

Ирӗксӗрех каяс пулать ҫӗн ҫӗре.

Тӑван мана Чӑваш енрех пурӑн тет,

Тӑван мана Чӑваш енрех пурӑн тет те

Чӑваш енрех пурӑнасси ман пулмарӗ,

Ирӗксӗрех каяс пулать ют ҫӗре.

Малалла...

Чӑваш автономине йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа хатӗрленӗ юбилей медальне тивӗҫ ҫынсене халӑхпа суйлассине Чӑваш халӑх сайчӗ сасӑлав пуҫлансанах пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: Медаль парас текенсен списокне «Народный контроль» (чӑв. Халӑх тӗрӗслевӗ) порталта пичетленӗ.

Юбилей медальне журналистсене те парӗҫ. Ҫапла чыса тивӗҫ тесе 14 ҫынна суйласа илнӗ. Ҫавсен йышӗнче — Йӗпреҫ районӗнчи «Ҫӗнтерӳшӗн» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Константин Алимасов, «Чӑваш Ен» НТРКн программӑсен директорӗ Маргарита Гартфельдер, И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн «Ульяновец» хаҫат редакцийӗн ертӳҫи Олеся Герасимова, И.Н. Ульянов ячӗллӗ ЧПУн журналистика кафедрин профессорӗ, истори ӑслӑлӑхсен докторӗ Андрей Данилов, «Чӑваш Ен» ПТРКн радиовещанин программисен ертӳҫи Маргарита Кабетова, Пӑрачкав районӗнчи «Порецкие вести» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Геннадий Карпов, Куславкка районӗнчи «Ялав» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Валентин Константинов, «Чӑваш Ен» ПТРКн радиовещанин кореспонденчӗ Николай Мулянов, Вӑрнар районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ҫулӗ» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Вячеслав Николаев, Ҫӗнӗ Шупашкарти «Грани» издательство ҫурчӗн хыпарсен пайӗн редакторӗ Ираида Павлова тата унти пай редакторӗ Андрей Сергеев, «Хыпар» хаҫатӑн социаллӑ пурнӑҫ, культура тата спорт пайӗн редакторӗ Надежда Смирнова, Муркаш районӗнчи «Ҫӗнтерӳ ялавӗ» хаҫатӑн тӗп редакторӗ Анатолий Тихонов, «Советская Чувашия» хаҫат тишкерӳҫи Алена Ткач.

Малалла...

Тӑван чӗлхесене пулӑшакан «Язык предков» (чӑв. Мӑн асаттесен чӗлхи) фонд тӑван чӗлхе вӗрентекенсен хушшинче конкурс ирттерет. Ку ӑмӑртӑва пӗлтӗр, 2019 ҫулта, пурнӑҫланӑ ӗҫсемпе хутшӑнмалла. Ҫав шутра тӗрлӗ проект та пулайрать. Чӗлхе вӗрентекенӗсен ӗҫӗсене Мускав шайӗнчи сумлӑ жюри хаклӗ.

Конкурса хутшӑнакансене икӗ ушкӑна пайлӗҫ: учитель профи (кунта ӗҫ стажӗ 10 ҫултан пысӑкраххисем кӗреҫҫӗ) тата ҫамрӑк учитель (ӗҫ стажӗ 10 ҫултан пӗчӗкреххисем).

Кашни категоририсене хӑйсен номинацийӗсене палӑртнӑ:

– шкул ҫулне ҫитменнисене вӗрентекен педагог;

– хушма пӗлӳ паракан педагог;

– пуҫламӑш шкулсенчи педагог;

– тӗп шкулти педагог.

Вӗрентекенсен ӗҫӗсене кӑрлач уйӑхӗн 20-мӗшӗччен йышӑнӗҫ.

Конкурс условийӗпе фонд сайтӗнче тӗплӗнрех паллашма пулать.

pxhere.com сӑнӳкерчӗкӗ

«Паян ирех радио итлесе ларатӑп... Хитре юрӑсем параҫҫӗ.. Юрӑ саламӗ кайрӗ... «Аякка, инҫе, инҫе вӑрласа каяп сана, аякра, инҫе, инҫе пурпӗр пулӑн ман кӑна...», — юрлать эп палламан юрӑҫ-пике...», — тесе ҫырнӑ Альбина Юрату сӑвӑҫ Фейсбукра.

«Эй, тур-тур, хӗрсем, арҫын пулма пӑрахӑр-ха, тархасшӑн...», — тенӗ вӑл унтан. «Хӗрсем, эсир мар, сире вӑрласа кайччӑр арҫысем «АЯККА, ИНҪЕ, ИНҪЕ»... Темле хӗрӳленсе юратсан та хӗр пулма ан пӑрахӑр, хӗр илемне ан ҫухатӑр, темле тӑрӑшсан та эсир нихҫан та арҫын пулас ҫук, ҫут ҫанталӑк сире ачашлӑх, ҫепӗҫлӗх, илӗртулӗх панӑ... «ВӐРЛАСА КАЙСАМ МАНА...», — тесе юрлӑр хӑть...», — тенӗ чылай юрӑ валли сӑвӑ ҫырнӑ автор.

Чӑваш ҫыравҫисем Раҫҫей Писательсен союзӗн Хисеп грамотине тивӗҫнӗ. Алла калем тытакан ҫнтан чылайӑшӗ ҫак ӗҫе чун ытйнипе пурнӑҫлать пулӗ-ха. Ҫапах та сума суни пӗрех паха. Вӗсен йышӗнче

Пушкӑрт Республикине кӗрекен Авӑркас районӗнчи Дадановка ятлӑ ялта 1952 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче ҫуралнӑ Микул Ишимбай (Николай Демьянович Иванов) та пур. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енри Профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн правленийӗн ертӳҫи Лидия Филиппова мессенджерсенчен пӗринчи ҫыравҫӑсен ушкӑнӗнче хыпарланӑ.

Раҫҫей Писательсен союзӗн Хисеп грамотине тивӗҫнисен йышӗнче ҫавӑн пекех Чӗмпӗрти Николай Ларионов тата Чӑваш Енри Николай Максимов пур. Ҫапла, пурте сумлӑ, пурне те халӑх пӗлет, пурне те халӑх хисеплет.

Чӑваш Енри кадетсем федерацин Атӑлҫи округӗнчи ёлкине хутшӑннӑ. Унта ача ҫурчӗсенче, шкул-интернатсенче, округри кадет корпусӗсенче вӗренекен ачасене, нумай ачаллӑ ҫемьесенчи арҫын ачасемпе хӗрачасене, ӗҫри тивӗҫе пурнӑҫланӑ чух пуҫ хунӑ ҫар ҫыннисен ывӑл-хӗрне, общество пӗлтерӗшлӗ проектсенче, шкулти олимпиадӑсенче ҫӗнтернисене йыхравланӑ.

Федерацин Атӑлҫи округӗнчи ёлка, ӗнер, раштав уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, Чулхулари «Юпитер» концертпа кану комплексӗнче иртнӗ. Унта Чӑваш кадет корпусӗнчи 2о ачана илсе кайнӑ. Хӑнасене Чулхулари патшалӑх университечӗн нимеҫисем кӗтсе илнӗ. Вӗсем ачасемпе савӑнӑҫлӑ конкурссемпе тӗрлӗ вӑйӑ ирттернӗ. Чулхулари М. Горький ячӗллӗ патшалӑх академи драма театрӗн актерӗсем юмах кӑтартнӑ. Хӗл Мучипе Юрпике ачасене пылак кучченеҫпе савӑнтарнӑ. Хулари экскурси те ачасемшӗн кӑсӑклӑ пулнӑ.