Шупашкар районӗнчи Ишлей тӑрӑхӗнчи Ишлей ял тӑрӑхӗн администрацийӗнче ӗҫлекен 27 ҫын — вӑл шутра культура ӗҫченӗсем 24-ӑн — виҫӗ уйӑх шалусӑр ларать иккен.
Ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ Яков Кушев: «Акӑ тепӗр ҫын ӗҫрен каясшӑн. Кампа ӗҫлемелле малашне?» — тесе пуҫ ватать тесе пӗлтерет «Чӑваш хӗрарӑмӗ» хаҫат. Шалусӑр ларнине пула кӑҫал ял тӑрӑх администрацийӗн икӗ ӗҫченӗ кунтан тухса кайнӑ та-мӗн.
«Ишлей ял тӑрӑх администрацийӗн финанс ӗҫӗ-хӗлне Шупашкар районӗн централизациленӗ бухгалтерийӗ йӗркелесе пырать. Пӗлтӗр авӑн уйӑхӗн вӗҫӗнче район администрацийӗн финанс пайне ЧР Арбитраж сучӗн йышӑнӑвӗпе килӗшӳллӗн пурнӑҫа кӗртмелли документ ҫитнӗ. Ишлейсем Газпромӑн Шупашкарти, районсен хушшинчи пысӑк организаци умӗнче парӑма, пурӗ 3 миллион та 600 пине яхӑн тенкӗ, кӗнӗ. Ӑна ял тӑрӑх администрацине 3 уйӑхра тӳлесе татма ыйтнӑ. Кун пек суммӑна яваплисем палӑртнӑ вӑхӑт тӗлне тупса парайман, ҫавӑн пекех шута хупма чаракан нимӗнле документ та тӑратман. РФ Бюджет кодексӗн 242.5 статйин 7-мӗш пункчӗпе килӗшӳллӗн финанс пайӗ Ишлей ял тӑрӑх администрацийӗн шучӗ ҫине куҫакан укҫа-тенке тӑкакламалла мар тунӑ.
Чӑваш Енре Тутарстанра пурӑнакан теплоход капитан-механикне айӑпланӑ. Маларах вӑл хӑйӗн хӗрарӑм-ӗҫтешӗ тӗлӗшпе хӑй тӗллӗн суд ирттернӗ пек пулса тухнӑ.
Ӗҫӗ-пуҫӗ пӗлтӗрхи юпа уйӑхӗнче пулса иртнӗ. Ун чухне теплоход ҫинче укҫа ҫухалнине сиснӗ. Ҫав кун ҫынсем ӗҫ укҫи илнӗ. Карапӑн капитан-механикӗ укҫа вӑрри пӗрле ӗҫлекен 40-ри хӗрарӑм-матрос тесе шутланӑ. Вӑрра тупас тесе вӑл карап ҫинчен кайма пурне те чарнӑ. Хӗрарӑм итлес тменнине кура капитан унӑн укҫине туртса илнӗ. Капла хӑтланни килӗшмен енне хӗрарӑм карап компанийӗн ертӳҫисем патне шӑнкӑравлама пӑхнӑ. Анчах арҫын телефона та туртса илнӗ. Харкашу вырӑнне полицин лини пункчӗн ӗҫченӗсем килсе ҫитнӗ.
Капитан-механика пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна 25 пин тенкӗлӗх штрафлама йышӑннӑ. Матросран туртса илнӗ укҫана та, теелфона та тавӑрса памалла тунӑ.
Раҫҫейӗн Правительстви федераци пурлӑхне 2014–2016-мӗш ҫулсенче приватизацилессине прогноз планне ҫирӗплетнӗ иккен. Ҫавӑнта республикӑри икӗ объект: Шалти ӗҫсен министерствин типографийӗ тата Шупашкарти юханшыв порчӗ кӗнӗ.
«Акцийӗсем федераци харпӑрлӑхӗнчи акционер обществисене приватизацилени федераци хыснине укҫа кӳрессине ӳстерме, компанисене рынока кӑларма тата корпоратив управленийӗн меслетне ылмаштарма май парать», — тенӗ-мӗн РФ Правительствин сайтӗнче.
«Время Чувашии» (чӑв. Чӑваш Ен вӑхӑчӗ) информагентство асӑрханӑ тӑрӑх, приватизаци планне тӗрлӗ хулари аэропортсемпе юханшывсен порчӗсем кӗнӗ. Патшалӑх хӑш-пӗр банкри тата 20-е яхӑн издательствӑпа типографири хӑйӗн тӳпине те — акцисене — сутса яма шухӑшлать.
Ҫӗнӗ Шупашкарта ача пахчисенчи хаксем пирки чылай шавларӗҫ, митинга та тухрӗҫ. Хула администрацийӗн сайтӗнче ашшӗ-амӑшӗн ача пахчине ҫӳрекен шӑпрлансемшӗн тӳлемелли ҫинчен калакан хушӑва улшӑнусем кӗртни пирки пӗлтернӗ. Ку икӗ пункта пырса тивнӗ.
«Тӳлеврен ашшӗ-амӑшӗ ҫырнӑ заявление, ун ҫумне ҫирӗплетнӗ документсене тӗпе хурса хӑтараҫҫӗ» пункт вӑйне ҫухатнине пӗлтернӗ сайтра.
2.6 пунктпа килӗшӳллӗн халӗ шӑпӑрлан ача пахчинче ҫак сӑлтавсене пула ҫук-тӑк — укҫа тӳлеттермеҫҫӗ:
а) ача чирленӗ (медицина справки кирлӗ);
б) ашшӗ-амӑшӗ канура чухне ачи пӗрле чухне (ӗҫрен ҫакна ҫирӗплетекен справка тата заявлени кирлӗ);
в) карантин пулсан;
г) ача пахчине юсав ӗҫӗсем ирттермешкӗн хупнӑ пулсан.
Икӗ ача амӑшӗ ҫак улшӑнусене йышӑнсан савӑннӑ-мӗн. Унӑн шухӑшӗпе, ку ҫивӗч ыйтӑва уҫӑмлатнинче малалла тунӑ утӑм.
Официаллӑ хушӑва Ҫӗнӗ Шупашкарти мӗн пур ача пахчине, ашшӗ-амӑшне пӗлтернӗ.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев республикӑри тата федерацин территорири ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен, территори органӗсен ертӳҫисемпе кашни эрнере ирттерекен канашлура хаксем пирки калаҫнӑ.
Раҫҫейӗн Экономика аталанӑвӗн министерстви кӑҫал ҫӗршывра инфляци виҫи малтан шухӑшланӑ пек 5 процент кӑна мар, 5,5 процентран пуҫласа 6 процент таран ӳсме пултарнине пӗлтернӗ иккен. Чӑваш Енӗн экономика министрӗн Владимир Аврелькинӑн шучӗпе пирӗн патра ку цифра 5,8 процентпа танлашмалла. Чӑвашстат малтанласа пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗрремӗш кварталта инфляци 2,7 процента ҫитнӗ. Ҫулталӑк каяллахипе танлаштарсан ку вӑл 0,6 процент пысӑкраххине пӗлтерет. Апат-ҫимӗҫ таварсен хакӗ уйрӑмах хӑпарнӑ. Асӑннӑ енпе инфляци 2,5 процент теҫҫӗ.
Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев тавар тупса илессипе ҫӗршывра хӗсӗк мар, хӑш-пӗр апат-ҫимӗҫ хакӗсем мӗншӗн хӑпарнине ҫавӑнпа та тӗплӗн тишкермелле.
Ялта ӗҫ ҫукран ҫамрӑксем те тараҫҫӗ. Ҫапла каланине час-часах илтме тӳр килет. Тӗрӗссипе, ҫапла-ха: ӗҫ выранӗ сахалтарах. Анчах ял йӗри-тавра пушӑ уй саркаланать. Унта ҫум курӑк ашӑрать. Ялта пурӑнас кӑмӑл пуррине, тем тесен те, нимӗнле чару та ҫук: хӑвӑн вӑйна шанса ӗҫле ҫеҫ.
Ялта тӗпленнӗ ҫынсене патшалӑх та пулӑшма тӑрӑшать ав. Кунтисем хӑйсен пуҫарӑвӗшӗн грант илме пултараҫҫӗ. Унӑн проекчӗпе правительство ларӑвӗнче ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов паллаштарнӑ.
Грант пулӑшӑвне виҫӗ енпе парӗҫ: кану лапамӗ йӗркелесси, культура палӑкӗсене сыхласси, чӑваш халӑхӗн культурине йӗркелесси. Правилӑсемпе килӗшӳллӗн, унӑн 2 миллион тенкӗрен ытла, проектӑн пӗтӗмӗшле сумминчен 60 процентран ытла пулмалла мар. Кун пирки ЧР влаҫ органӗсен порталӗнче пӗлтернӗ.
Ҫак проекта пурнӑҫламашкӑн муниципалитетсене республика хысни субсиди евӗр уйӑрса парӗ.
Коммуналлӑ тӳлевпе вӑхӑтра татӑлманнисене пени ытларах тӳлеттермелле тӑвасшӑн. Хальлӗхе ку — саккун проекчӗ шайӗнче кӑна-ха. Ӑна ҫӗршывӑн Патшалӑх Думине ҫитернӗ-мӗн.
Саккуна ырласан пени виҫи хальхи 6 процентран 18-а ҫитӗ. Енчен те парӑмсемпе вӑхӑтра виҫӗ хут таран татӑлмасан пение 15–20 процент таран тӳлеттермелле тӑвас шухӑша палӑртаҫҫӗ иккен.
Ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх ыйтӑвӗсемпе Чулхулара иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫейри форумра РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Павел Качкаев пӗлтернине «Российская газета» хыпарланӑ.
Маларах асӑннӑ саккун проектӗнче тепӗр саманта та пӑхса хӑварнӑ — яваплӑха ӳстересси хӑйсен тивӗҫне кирлӗ пек пурнӑҫласа пыман предприятисене те пырса тивет.
2019 ҫулта Шупашкар 550 ҫул тултарӗ, 2020 ҫулта Чӑваш Ене туса хунӑранпа пӗр ӗмӗр хыҫа юлӗ. Ҫавна май республика юбилейсене хатӗрленет.
2015–2017 ҫулсенче 32 объекта ҫӗнетме палӑртнӑ. Ҫавӑнпа федераци хыснинчен 5,55 ытла миллиард тенкӗ уйӑрӗҫ. 2015 ҫулта 552 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ, 2016 ҫулта — 2,19 миллиард тенкӗ, 2017 ҫулта — 2,8 ытла миллиард тенкӗ. Республика хыснинчен те пулӑшу пулӗ.
ЧР культура министрӗн ҫумӗ Алла Манилова каланӑ тӑрӑх, юбилее хатӗрленес ӗҫ планпа килӗшӳллӗн пырать. «Этническая Чувашия» (чӑв. Этникӑлла Чӑваш Ен) инвестици проекчӗ пысӑк хака тивӗҫнӗ. Республика ҫыннисем спортпа туслашнине, сывлӑх сыхлавӗн тытӑмӗ ҫитӗнӳсем тунине палӑртнӑ.
Юбилейсене паллӑ тӑвассине РФ Президенчӗ Владимир Путин ырланӑ, ҫавна май 2012 ҫулхи утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Хушу алӑ пуснӑ. 2016–2020 ҫулсенче Шупашкарти 28 культура объектне, 6 спорт сооруженине, транспорт инфраструктурин 6 объектне, сывлӑх сыхлавӗн хӑш-пӗр объектне ҫӗнетме палӑртнӑ.
Кӑрлач уйӑхӗн вӗҫӗнче пирӗн республикӑра «Ачалӑх ячӗпе, ачалӑхшӑн» 18-мӗш ыркӑмӑллӑх марафонӗ уҫӑлнӑччӗ. Раҫҫейри ача-пӑча фончӗн регионти уйрӑмне Шупашкарти 2-мӗш ҫӑкӑр савучӗн гендиректорӗ, чӑваш парламенчӗн депутачӗ Юрий Кислов ертсе пырать.
Марафона хутшӑнакансем хальхи вӑхӑтра 2 миллион тенкӗ ытла пухнӑ. Унсӑр пуҫне ача-пӑча ҫи-пуҫне паракансем, ача-пӑча лагерьне кайма путевка уйӑракансем тупӑннӑ.
Кӑҫалхи марафонӑн тӗп уйрӑмлӑхӗ — уҫӑ кӑмӑллисем укҫана смс-хыпарсем янипе те куҫарма пултараҫҫӗ. «НИМЕ» (шӑп ҫапла, чӑвашла!) тесе ҫырмалла та 4647 номер ҫине ямалла. «Тепӗр чухне эпир укҫа куҫарассишӗн почтӑна е банка кайма е ӳркенетпӗр, е вӑхӑт хӗсӗкки пӗтерет», — тет Юрий Кислов. Кун пек вара килте е ӗҫре ларсах укҫа куҫарма май пур. Пӗр смс-хыпаршӑн 55 тенкӗ те 30 пус илеҫҫӗ. Хыпара татти-сыпписӗр ярсан та юрать — чару ҫук.
Ҫак хыпарпа паллашсан чӑваш халӑх юмахӗ «Лаша шырани» аса килчӗ. Унта пӗр ҫын хӑйӗн айӗнчи утне виҫӗ кун шыранӑ тет. Вӑрнар районӗнчи пӗр хӗрарӑмпа та ҫакнашкалтарах пӑтӑрмах пулса иртнӗ.
50 ҫулти хӗрарӑм тырӑ ӑшне пытарнӑ пурлӑхне — 130 пин тенке — шыраса хӑшкӑлнӑ. Тупайман. Паллах, самаях пысӑк укҫана вӑрланӑ тесе шухӑшланӑ. ЧР ШӖМӗн «Вӑрнар» уйрӑмӗн ӗҫченӗсен кӗреҫе тытса укҫа пытарнӑ савӑта шырама тивнӗ вӗт. Районти уголовлӑ шырав уйрӑмӗн пуҫлӑхӗ Станислав Николаев каланӑ тӑрӑх, укҫана ҫав вырӑнтах тупнӑ. Хӗрарӑм пурлӑхне шыранӑ чухне савӑта шаларах тӗксе янӑ ҫеҫ. Сехри хӑпнӑ ахӑртнех, часрах йӗрке хуралҫисене чӗннӗ.
+9.3 °C