Иртнӗ уйӑхӑн 31-мӗшӗнче Йӗпреҫри этнографи музей комплексӗнче авалхи халӑхсен «Ӗмӗртен ӗмӗре» ятпа авалхи халӑхсен ҫеммисен фестивалӗ иртнӗ. Унта Чӑваш Енри тата Мӑкшӑ Республикинчи ушкӑнсем пухӑннӑ. Мероприятие мӑкшӑ халӑхне ҫутта кӑларнӑ Макар Евсевьев ҫурланӑранпа 150 ҫул ҫитнине халалланӑ.

Фестиваль уҫӑлнӑ ятпа музейре Чӑваш Республикин халӑх художникӗн Виктор Немцевӑн тата «Паха тӗрӗ» фабрикӑн ӗҫӗсен куравне йӗркеленӗ. Сӑмах май, фестиваль вӑхӑтӗнче хӑнасен иртнӗ ӗмӗрӗн 20-мӗш ҫулӗсенчи хӗрарӑмсен тата арҫынсен ҫипуҫне юсаса ҫӗнетнӗ «Ӗлӗкхи чӑваш кӗпи» коллекцийӗпе паллашма май килнӗ.

Хӑнасене асӑннӑ районти Чӑваш Тимешри «Эревет» фольклор коллективӗ юрӑсемпе кӗтсе илнӗ.

Уява тӗрлӗ тӳре-шара та пырса ҫитнӗ паллах. Вӗсен хушшинче Чӑваш Енӗн культура министрӗ Вадим Ефимов, Мӑкшӑ Республикин наци политикин министрӗ Анатолий Чушкин, асӑннӑ регионӑн культура тата туризм министрӗн ҫумӗ Николай Храмов тата ыттисем пулнӑ. Хӑнасем мӑкшӑсен Чӑваш Енри культура центрӗн ертӳҫине Владимир Седойкина ертӳҫине халӑхсем хушшинчи килӗшӳшӗн тесе юбилей медалӗпе чысланӑ.

Малалла...

Тӑваттӑмӗш теҫеткене ҫывхаракансемпе вӗсенчен аслисем Чӑваш радиопа «Асанне юмахӗсем» кӑларӑм пынине астӑваҫҫех ӗнтӗ. Ун чух радио- тата телекӑларӑмсене ертсе пыракансем пурте тӗлӗнмелле илемлӗ те уҫӑмлӑн, чарӑну паллисене вырӑнлӑн лартса калаҫатчӗҫ. «Асанне юмахӗсене» ертсе пыракан Вера Голубева та ҫавӑн йышши ӑстасенчен пӗриччӗ.

Ҫак кунсенче Чӑваш кӗнеке издательствинче Вера Голубева радиокӑларӑмӗсенче янӑранӑ юмахсенчен пухнӑ кӗнеке пичетленнӗ. Ӑна «Асанне юмахӗсем» тесе ят панӑ. Ҫӗнӗ пичет кӑларӑмне асӑннӑ радиопередачӑра янӑранӑ 18 юмах кӗнӗ.

Вера Голубева пирки аса илтӗмӗр пулсан, ун пирки темиҫе сӑмахпа та пулин каласа хӑвармаллах. Вера Ивановна — РСФСР тава тивӗҫлӗ артистки. 1928 ҫулта Елчӗк районӗнчи Каркалар ялӗнче ҫуралнӑ. 19 ҫулта чухне ӑна республикӑри колхоз театрӗн труппине илеҫҫӗ. Кӑштахран вӑл Чӑваш ҫамрӑксен театрӗнче ӗҫленӗ. Каярах пукане театрне куҫнӑ. «Ачасене юратниех ҫапла тума хистенӗ», — теҫҫӗ ун пирки.

Кӗнекене хатӗрлекенсем Вера Голубевӑн сассиллӗ диска та кӗнекепе комплекта кӗртнӗ.

Малалла...

Етӗрнери Культура ҫуртӗнче Культура ҫулталӑкне уҫнӑ ятпа уяв ирттерчӗҫ. Уява районти культура ӗҫченӗсемпе ӗмӗрне халӑх хушшинче ирттернӗ культура ветеранӗсем, пултарулӑх ҫыннисем, районта кун ҫути курнӑ, хальхи вӑхӑтра аякра ӗҫлесе пурӑнакан пултарулӑх хӑнисем чылайӑн пуҫтарӑннӑ. Уява район гимнӗпе уҫрӗҫ, Етӗрне район гимне районти культура ӗҫченӗсен, коллективсен пӗрлештернӗ хорӗ шӑрантарчӗ.

Пухӑннисене Етӗрне район администраци пуҫлӑхӗ Владимир Кузьмин саламларӗ, пурне те телей, пултарулӑхра ӑнӑҫусем, ҫирӗп сывлӑх сунчӗ, культура ҫулталӑкӗнче наци культура шайӗ татах та ҫӳллӗрех шая ҫӗкленессине шанса пурне те ҫак сӑваплӑ ӗҫре малашне татах тӑрӑшарах ӗҫлеме чӗнсе каларӗ.

Унтан культурӑра ку таранччен тунӑ ҫитӗнӳсемшӗн районти чылай культура ӗҫченӗ республика шайӗнчи тата вырӑнти администрацин Хисеп хутне илме тивӗҫлӗ пулчӗ.

Уявра районти тӗрлӗ колектив хӑйӗн пултаруллӑхӗпе паллаштарчӗ: юрӑпа ташӑ халӑх ансамблӗ «Латус», Пӗрҫырланти «Сӑр ен» фольклор ушкӑнӗ, «Отрада» фольклор коллективӗ, «Пушкӑрт» ташӑ ушкӑнӗ, вырӑс юррисене юрлакан «Калинка» халӑх ансамблӗ, «Дюймовочка» ташӑ ушкӑнӗ, баянистсен дуэчӗ «Родные напевы» тата ыттисем те.

Малалла...

Республикӑн Наци вулавӑшӗн «Кӗмӗл ӗмӗр» галерейинче Культура ҫулталӑкне халалласа ҫитес юнкун халӑхсем хушшинчи «Культура кӗперӗ» курава уҫма палӑртнӑ. Унта Чӑваш Енри, Тутарстанри тата Турцири пӗрер художникӗн ӗҫӗсен куравӗ ӗҫлеме тытӑнӗ.

Чӑвашсенчен курава Праски Виттин ӗҫӗсене тӑратӗҫ. Вӑл — Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, Чӑваш Енӗн Ӑслӑлӑхпа ӳнерӗн наци академийӗн чӑн пайташӗ, Чӑваш Енӗн Петр Егоров ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн профессорӗ. Унӑн хисеплӗ ячӗсене тата асӑнса кайма пулать-ха, анчах кирлех-ши? Праски Витти тени те ҫителӗклӗччӗ-тӗр — ара, ун пек те ҫынсем ӑна аван пӗлеҫҫӗ. Хӑй вӑл Вӑрнар район чӑвашӗ.

Тутарстанӑн тата Турцин художникӗн ӗҫӗпе те курав туллин паллаштарӗ.

Лаврентий Таллеров кӗнекисем / Елчӗк районӗнчи Вырӑскассинчи вулавӑшӗн куравӗ

Кӑрлачӑн 27-мӗшӗнче республикӑра Чӑваш халӑх писателӗ, 1976-мӗш ҫултанпа Совет Союзӗнчи ҫыравҫӑсен ретӗнче тӑнӑ, Ҫемен Элкер ячӗллӗ преми лауреачӗ Лаврентий Васильевич Таллеров ҫуралнӑранпа 85 ҫул тултарнине уявларӗҫ. Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Штанаш салинчи ял вулавӑшӗнче паллӑ писательсемпе поэтсен юбилейӗсене халалласа яланах вӗсен кӗнекисенчен тӑракан выставкӑсем йӗркелеҫҫӗ, вулакансемпе тӗрлӗ мероприятисем ирттереҫҫӗ. Вулавӑшра тӑрӑшакан Надежда Павлова ял халӑхне, шкул ачисене вулавӑша килекен ҫӗнӗ кӗнекесемпе, тӗрлӗ хаҫат- журналпа паллаштарсах тӑрать: историллӗ материалсем тӑрӑх интереслӗ хӑтлавсем хатӗрлет, вырӑнти уявсене ирттерме сценарисем хатӗрлесе парать.

Лаврентий Таллеров юбилейӗ тӗлне те вулавӑшра унӑн кӗнекисен куравне йӗркелерӗҫ, «С любовью к простому человеку» (чӑв. «Ахаль ҫынна кӑмӑлласа») литература уявӗ ирттерчӗҫ. Надежда Павлова пухӑннисене ҫыравҫӑн кун-ҫулӗпе паллаштарчӗ, ыйтусем ҫине хуравларӗ. Юлашки ҫулсенче вырӑнти вулавӑш ҫыравҫӑн «Майра» тата «Шеремет» кӗнекисемпе пуянланнӑ, ку кӗнекесене халӑх уйрӑмах юратса вулать.

Малалла...

1839-мӗш ҫулта, 175 ҫул каялла, Франци художникӗ тата химикӗ Луи Дагер фотоаппарат шутласа кӑларнӑ. Республикӑра ҫак юбилея тата Культура ҫулталӑкне халалласа кӑҫалхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен пуҫласа кӑрлачӑн 24-мӗшӗччен «Ҫӗнӗ Ҫул каникулӗ» инҫет фотовикторинине ирттернӗ.

Сӑнсен викторинине пурӗ 70 ытла вӗренекен хутшӑннӑ: Улатӑр, Патӑрьел, Канаш, Етӗрне, Вӑрмар, Ҫӗмӗрле, Шупашкар, Муркаш, Красноармейски районӗсенчен тата Канаш, Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар хулисенчен. Вӗсен викторинӑн 10 ыйтӑвӗ ҫине ответлемелле, ҫав шутра сӑнӳкерчӗк авторӗсене пӗлмелле пулнӑ, унсӑр пуҫне 4 йӗркерен тӑракан пӗчӗк сӑвӑпа ӳкерчӗке сӑнласа памаллаччӗ. Ҫавӑн пекех ӑмӑртакансен «Ман юратнӑ Хӗл Мучи, Юр кӗлетке, Юрпике» темӑпа сӑн ӳкерсе ярса памалла пулнӑ.

Ҫӗнтерӳҫӗсене ҫак кунсенче хӑш ӳсӗмрине кура палӑртнӑ: 4–6-мӗш, 7–9-мӗш тата аслӑ класра вӗренекенсемпе студентсем хушшинче. 4–6-мӗш класра вӗренекенсен йышӗ ытларах пулнӑ пирки ҫӗнтерӳҫӗ ятне 6 ача, призер ятне 3 ача тивӗҫнӗ. 7–9-мӗш класрисем — 4 ҫӗнтерӳҫӗпе 3 призер, аслӑ класрисемпе студентсем хушшинче 3 ҫӗнтерӳҫӗпе 3 призер. Вӗсене пурне те дипломсемпе чыслама палӑртнӑ.

Малалла...

Спектакльти самант / Тимӗр Акташ тунӑ сӑн

Иртнӗ эрнекун, кӑрлачӑн 24-мӗшӗнче, тавлаштаракан «Сутӑн илнӗ чысӑн» спектаклӗн ятарлӑ куравӗ иртнӗ — кун пирки Тимӗр Акташ журналист пӗлтерет.

Уйрӑм, хупӑ мелпе иртнӗскерте, культура министерствин ӗҫченӗсем тата хайхи «критиксем» те пулнӑ иккен. Тимӗр Акташ сӑнласа панӑ тӑрӑх виҫӗ юлташ театр ӳнерӗнчен питӗ аякра пулни куҫ кӗрет. Пултарулӑх керменне мар, пӗр-пӗр хула клубне канма килнӗн туйӑнаҫҫӗ вӗсем.

Ку хутӗнче те улшӑнусем пулни пирки пӗлтерет Тимӗр Акташ — сӑмахран, гитара ҫине ҫырнисене илсе пенӗ. Енчен те малтан ун ҫинче «Афганистан», «СССР» ҫырнисем пулнӑччӗ пулсан, хальхинче ун ҫинче нимӗн те ҫырман иккен. Спектакльте те Афганистан пирки пӗлтерме пӑрахнӑ — ӗҫ-пуҫ ӑҫта пулса иртнине малашне палӑртмӗҫ.

Ку спектакле халӑх лайӑх йышӑннӑ пулин те ҫитес вӑхӑтра ӑна хӑварассине е репертуартан кӑларса илессине ҫывӑх вӑхӑтра татса парӗҫех ӗнтӗ. Эпир сире пӗлтерӗпӗр. Сӑмах май, спектаклӗн малтанхи вариантне «Сӑвар ТВ» ӳкерсе илнӗ, ҫапла май истори валли вӑл сыхланса юлнӑ теме пулать.

Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунӗнче Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ пӗлтӗр пуҫласа ҫӗнӗ акци йӗркелерӗ. Ун чухне вӑл «Театра — аттепе» текен мероприяти йӗркеленӗччӗ. Пӗлтӗр ӑна куракансем кӑмӑлтан йышӑннине кура, ун чух театра 600 ытла куракан пынӑ, кӑҫал та ирттерӗҫ.

Хальхинче ҫамрӑк куракансемпе вӗсен ашшӗсене (аслашшӗсемпе кукашшӗсем пырсан та хаваспах кӗртӗҫ) «Ылтӑн чӑх чӗппи» вырӑсла юмах курма чӗнеҫҫӗ. Ачисене театра ертсе пынӑ арҫынсене тӳлевсӗрех кӗртӗҫ. Билета шӑпӑрлансем валли кӑна туянма тивӗ. Спектакль нарӑс уйӑхӗн 23-мӗшӗнче кӑнтӑрлахи 12 сехетре пуҫланӗ. Спекталкь умӗн ачасем валли конкурссемпе вӑйӑсем тата хатӗрлӗҫ. Тата, паллах, парнесем!

Ку юмаха Владимир Орлов ача-пӑча поэчӗ тата драматург пьеси тӑрӑх лартнӑ. Вӑл ҫӗр ҫинчи чи хавас, чи ӑслӑ, чи вӑйлӑ ашшӗ пирки каласа кӑтартать. Ҫакӑн пек шухӑшлать юмахри чӑх чӗппи хӑйӗн ашшӗ, Кашкӑр, пирки.

Спектакль Пӗтӗм Раҫҫейри фестивальсене темиҫе хутчен те хутшӑнса тивӗҫлипе палӑрнӑ. Мускавра иртнӗ «Юмах тӗнчи» фестивале хутшӑнса вӑл дипломпа таврӑннӑ. Юмахри сӑнарсенчен пӗрне калӑпланӑ Чӑваш республикин тава тивӗҫлӗ артистки Ольга Почалкина вара «Чи лайӑх хӗрарӑм ролӗ» ята тивӗҫнӗ.

Малалла...

Республикӑн Культура министерстви «Чӗнтӗрлӗ чаршав» конкурс валли материалсем пухма пуҫлассине пӗлтерет.

Ҫулсеренех иртекен конкурса хутшӑнас текенсен заявкисене кӑрлачӑн 30-мӗшӗнчен пуҫласа нарӑсӑн 13-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Унта сцена ҫине пӗлтӗр кӑларнӑ спектакльсене кӗтеҫҫӗ. Кашни театрӑн икӗ спектакльтен ытла тӑратмалла мар. Кунсӑр пуҫне тӗрлӗ номинаци валли пӗрер кандидат сӗнмелле.

Ку конкурса Театр кунӗ тӗлне, вӑл пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче пулать, пӗтӗмлетекенччӗ.

Наци музейӗ / Н.Плотников тунӑ сӑн

Чӑваш наци музейӗ «Музее парне» акци йӗркелесси пирки пӗлтернӗ. Ӑна вӑл кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче пуҫарса янӑ та нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗччен тӑсӑлӗ.

Аваллӑх управҫи тӑван тӑрӑхӑн историйӗпе культурине ҫутатакан япаласене хаваспах йышӑнӗ. Ӑна вара музейҫӗсем экспонат вырӑнне хурса ҫынсене те кӑтартӗҫ, типтерлӗн те упрӗҫ. Ҫемье реликвийӗ евӗр упранакан авалхи сӑн ӳкерчӗксемпе тата хутсемпе пӗрле йӑлари хатӗрсене, халӑх тумтирне, ытти мула та тиркемӗҫ.

Музей шӑматкунпа вырсарникунсӑр пуҫне ирхи 9 сехетрен пуҫласа каҫхи 17-ччен йышӑнать. Апат вӑхӑчӗ — кӑнтӑрла иртни пӗрререн тытӑнса иккӗччен.