Михаил Янковский

Паян Чӑваш Ен Правительствинче кадрпа ҫыхӑннӑ улшӑну пулса иртнӗ. Черетлӗ тесен те йӑнӑш пулас ҫук-тӑр. Министрсем час-часах ылмашнине ҫынсем те асӑрхаҫҫӗ ӗнтӗ. Хальхинче кадр улшӑнӑвӗ Транспортпа ҫул-йӗр министерствине пырса тивнӗ. Ӑна ертсе пынӑ Михаил Янковские ӗҫрен хӑтарасси пирки Хушӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев паян алӑ пуснӑ. Сӑлтавне урӑх ӗҫе куҫнипе тесе кӑтартнӑ. Министр пуканне Янковский 2012 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче йышӑннӑ. 2004 ҫултанпа вӑл министр ҫумӗнче тӑрӑшнӑ.

ЧР Элтеперӗн тепӗр Хушӑвӗпе министрӑн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑх пурнӑҫлама ҫирӗплетнӗ. Ҫак тивӗҫе министр ҫумӗнче тӑрӑшакан Владимир Степанова шаннӑ.

Пушӑн 20-мӗшӗнче ЧР влаҫ органӗсен порталӗнче «вырӑнти хӑйтытӑмлӑх органӗсен ӗҫ-хӗлне хакласси» сасӑлав хута кайнӑ. Тепӗр кун валли унта 60 ытла ҫын хутшӑннӑ.

Пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче Михаил Игнатьев ятарлӑ Хушӑва алӑ пуснӑ. Унпа килӗшӳллӗн кӑҫалтан пуҫласа халӑхра хӑйтытӑмлӑх ертӳҫем епле ӗҫленине хакламашкӑн ҫулталӑкра пӗр хут ыйтӑм ирттерме тытӑнӗҫ.

Ыйтӑма влаҫ органӗсен порталӗнчи интерактивлӑ хурмӑсем пулӑшнипе йӗркелӗҫ. Халӑх хаклавне экспертсен ятарлӑ комиссийӗ тишкерӗ. Пӗр-пӗр тытӑм ӗҫӗ сасӑланӑ халӑхӑн 30 процентне тивӗҫтермерӗ тӗк ӑна япӑххисен йышне кӗртӗҫ.

ЧР Информаципе массӑлла коммуникацисен министерстви ЧР влаҫ органӗсен порталӗнче тата муниципалитетсен официаллӑ сайчӗсенче информаципе телекоммуникаци тетелӗсемпе тата информаци технологийӗсемпе усӑ курса ыйтӑмӑн веб-хурмине шухӑшласа кӑларнӑ. Ыйтӑмра арҫын е хӗрарӑм пулнине, ӳсӗме, вӗренӗве, социаллӑ вырӑна палӑртмалла. Сасӑлавҫӑсене ЧР Элтеперӗн ӗҫне, муниципалитетсен администрацийӗсен ертӳҫисене, вырӑнти депутатсен пухӑвне хаклама сӗнеҫҫӗ.

Алексей Свеклов сӑнӳкерчӗкӗ

Ӗнер Крымпа Раҫҫее пӗлтерӗшлӗ кун пулчӗ. Крым пирӗн ҫӗршывпа пӗрлешнине халӑх савӑнӑҫлӑн паллӑ турӗ. Ҫурутраври халӑх ҫак пулӑма чылай ҫул кӗтнӗ имӗш. Владимир Путин, Крым Республикин Патшалӑх Канашӗн председателӗ Владимир Константинов, премьер-министрӗ Сергей Аксенов, Севастополь мэрӗ Алексей Чалый килӗшӗве алӑ пуснӑ хыҫҫӑн халӑх чылай вӑхӑт хушши алӑ ҫупнӑ. Паянтан Крым ҫыннисем Раҫҫей паспорчӗ илме, лавккасенче гривнӑпа мар, тенкӗпе тӳлеме тытӑнӗҫ. Владимир Путин унта пурӑнакан кирек мӗнле наци ҫыннисене те хаваспах йышӑннине палӑртнӑ. Вӗсем халӗ пурте пирӗншӗн чи ҫывӑх тӑван пекех тенӗ вӑл. Президент каланӑ тӑрӑх, Крым ҫыннисем Раҫҫей гражданствине илме е Украина гражданствине хӑварма пултараҫҫӗ.

Савӑнӑҫлӑ ҫак пулӑма чылай хулара паллӑ турӗҫ. Шупашкарта ӗнер халӑх Республика тӳремӗнче пухӑнчӗ. Сахал мар: ҫичӗ пине яхӑн. Сцена ҫинче юрӑ-ташӑ янӑранӑ, чиновниксем тухса калаҫнӑ. Ҫынсем «Братья крымчане, Чувашия с вами!» (чӑв. Крымри тӑванла халӑх, Чӑваш Ен санпа!) лозунг йӑтнӑ.

Шӑматкун, пушӑн 15-мӗшӗнче, Крыма пӗрлештернипе килӗшекеннисемпе пӗрлех вӑрҫа хирӗҫҫисем те пухӑннӑ. Расна вырӑнта. Влаҫ политикине ырлакансем — чылайӑшне унта хистесе илсе тухнӑ теҫҫӗ — Хӗрлӗ тӳремре пуҫтарӑннӑ пулсан вӑрҫа хирӗҫҫисем «Мир Луксор» кинотеатр умне тухнӑ.

Халӑх чылайӑнах пулман — пӗр 25–30 ҫын кӑна пухӑннӑ. Акцине РПР-ПАРНАС тата Раштавӑн 5-мӗшӗн партийӗн вырӑнти уйрӑмӗсем йӗркеленӗ. Ҫавӑн пекех чӑваш тата вырӑс халӑхӗшӗн пӑшӑрханакансем те хутшӑннӑ. Вырӑсла плакатсемсӗр пуҫне чӑвашли те пулнӑ, тӗслӗхрен, «Вӑрҫӑ ан пултӑр! Эпир тӑнӑҫлӑхшӑн!».

Пикетра Раҫҫей, Украина тата Чӑваш Ен ялавӗсем пулнӑ.

Малалла...

Шупашкарта пушӑн 15-мӗшӗнче Крым халӑхне хавхалантарас, унти референдума ырлас тӗлӗшпе Хӗрлӗ тӳремре митинг иртесси пирки пӗлтернӗччӗ.

Чӑваш Ен Элтеперӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, акци 10 пине яхӑн ҫынна пуҫтарнӑ. Митингра тӗрлӗ плакатсем пулнӑ. Пурте — Крыма хавхалантаракансем, фашизма хирӗҫҫисем. Хӗрлӗ лапама Михаил Игнатьев, Шупашкар хула пуҫлӑхӗ Леонид Черкесов, Чӑваш наци конгресӗн президенчӗ Николай Угаслов, Валерий Туркай поэт та пынӑ. Кунта ҫитнӗ ҫынсенчен чылайӑшӗн Украинӑра тӑванӗсем пурӑнаҫҫӗ. Унти ларӑ-тӑру вара вӗсене, паллах, пӑшӑрхантарать. Пурте тенӗ пекех Георгий хӑйӑвӗсем ҫакнӑ. Митинга килнисем Раҫҫейпе Крым пӗрлешессине ырланӑ.

Ҫынсем Украина ҫыннисене пулӑшасси пирки калаҫнӑ. Гуманитари пулӑшӑвне Раҫҫейри чылай тӑрӑхра йӗркеленӗ. Шупашкар та айккинче юлман: ыра кӑмӑллӑх счечӗ ятарласа уҫнӑ.

Пушӑн 16-мӗшӗнче Крымра референдум иртнӗ. Сасӑлава халӑх чылай пыни пирки хыпарлаҫҫӗ. Референдумӑн малтанхи пӗтӗмлетӗвӗсемпе килӗшӳллӗн 95 проценчӗ Крыма Раҫҫее тавӑрассишӗн сасӑланӑ.

Малалла...

Ҫак цифрӑна Чӑваш Енӗн Тӗп суйлав комиссийӗ пуш уйӑхӗн 14-мӗшӗ тӗлне илсе кӑтартнӑ. Вӗсемсӗр пуҫне тата пулнӑ-ха. Анчах пӗри тӗп комисси хӑйне шута илнӗ хыҫҫӑн суйлава хутшӑнас маррине палӑртнӑ, тӑваттӑшӗ хӑйсен кандидатурине сасӑлава кӑларас темен, иккӗшне суйлава хутшӑнтарас темен.

Ака уйӑхӗн 13-мӗшӗнчи суйлавра 15 мандата палӑртмалла. Вӗсенчен пиллӗккӗшне — ял тӑрӑхӗсен пуҫлӑхӗсем валли, иккӗшне — Депутатсен районти пухӑвӗсен депутачӗсем, саккӑрӑшне — ял тӑрӑхӗсен депутачӗсем валли.

Кашни вырӑншӑн вӑтамран икшер ҫын тупӑшать-мӗн. Суйлава чи пысӑк йышпа Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑл ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗшӗн тухнӑ: пуҫлӑх пулма харӑсах пиллӗккӗн ӑнтӑлаҫҫӗ.

Партисемпе пӑхсан, 15 кандидата «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» тӑратнӑ, 10-шне — ЛДПР, 4-шне — РФКП, пӗрне — «Раҫҫей коммунисчӗсем» ятлӑ парти. Ыттисем суйлава хӑйсем тӗллӗн хутшӑнаҫҫӗ.

Тетелти «Ирӗклӗ сӑмах» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх Раҫҫей Федерацийӗн юстици министерствин вырӑнти управленийӗ «Ирӗклӗх» наципе культура ҫӗкленӗвӗн обществине регистрацилес темен. Игорь Михайлов юрист каласа панӑ тӑрӑх ҫакна Уставра темиҫе йӑнӑш тупнипе сӑлтавланӑ. Ытти чухне унашкал кӑлтӑксене тупсан министерство хутсене юсама тавӑрса панӑ пулсан, ку хутӗнче вӗсем тӳрех обществӑна пӑрахӑҫланӑ. Юрист шухӑшӗпе ку йышӑну политикӑпа ҫыхӑннӑ.

«Ирӗклӗх» йӗркелӳҫисем ҫак пӗрлӗхе туса чӑваш халӑхӗнче наци туйӑмне аталантарас тата ҫирӗплетес; чӑваш чӗлхине, культурине, историне тата политикине ҫутатас; чӑваш халӑхӗн прависене хӳтӗлес; тӗрӗк тата финн-угр халӑхӗсемпе туслӑха ҫирӗплетес; чӑваш халӑхне пулӑшма пултаракан Раҫҫейри тата чикӗ леш енчи ытти халӑх пӗрлӗхӗсемпе ҫыхӑну йӗркелес тӗллевсем лартнӑ имӗш.

Ҫывӑх вӑхӑтра пӗрлӗх йӗркелӳҫисем юстици министерсвин йышӑнӑвне хирӗҫле тавӑҫ тӑратасшӑн.

Раҫҫей Крыма ҫар кӗртессине хирӗҫ Шупашкарта пуш уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пикет иртнӗ. Ӑна «Мир Луксор» кинотеатр умӗнче йӗркелесси пирки РПР-ПАРНАС тата «5 декабря» партисен регионти уйрӑмӗсем пӗлтернӗ.

«Украинӑра пулса иртекен лару-тӑру пире пӑшӑрхантарать. Раҫҫей влаҫӗсем вырӑсла калаҫакан халӑха хӳтӗлеме тесе суверинитетлӑ ҫӗршыва хӗҫ-пӑшаллӑ ҫарсем илсе кӗртес тенине лӑпкӑн сӑнама пултараймастпӑр», – тет иккен РПР-ПАРНАСӑн Чӑваш Енри уйрӑмӗн членӗ Дмитрий Семенов. Ун шучӗпе пирӗн ҫӗршыв Президенчӗ Владимир Путин формӑллӑ тата Раҫҫей хӗҫ-пӑшаллӑ ҫынсем Крыма хӳтӗлемелли отряд тесе «сӗмсӗррӗн тата вӑтанмасӑр суять». Телевизорпа тискер фашист-бандеровецсем вырӑсла калаҫакансен вӗлернӗ евӗр пӗлтереҫҫӗ, анчах ку вӑл апла мар тенӗ Семенов. «Манӑн вырӑсла калаҫакан, Хӗвелтухӑҫ тата Хӗвеланӑҫ Украинӑра пурӑнакан тӑвансемпе паллаканӑмсем Раҫҫей телевиденийӗпе кӑтартнине ан ӗненӗр теҫҫӗ. Украинӑна хирӗҫле риторика пӗр тӑван халӑхсене пӗр-пӗрне курайми туса яма, Раҫҫее Пӗтӗм тӗнчерен сивӗтме пултараҫҫӗ», – ҫапла шухӑша палӑртнӑ маларах асӑннӑ хастар.

Малалла...

Украинӑра пулса иртекен ӗҫсем пирки кашниех пӗлет пулӗ. Крымри хирӗҫтӑрура шар курнӑ вырӑс халӑхӗ валли Чӑваш Енре ырӑ кӑмӑллӑх пулӑшӑвӗ йӗркелӗҫ. Хальлӗхе республика правительствинче укҫа-тенке ӑҫта ямаллине шухӑшлаҫҫӗ: социаллӑ сферӑна-и, ятарлӑ адреспа-и. Кун пирки паян Михаил Игнатьев влаҫ органӗсен ертӳҫисемпе тӗл пулнӑ вӑхӑтра каланӑ.

Крымра халӗ Чӑваш Енрен тухнӑ 2,5 пин ҫын пурӑнать. ЧР Элчелӗ палӑртнӑ тӑрӑх, министерствӑсемпе ведомствӑсене ҫынсем Крым ҫыннисене мӗнле пулӑшмалли пирки ыйтма пыраҫҫӗ. Пӗрисем укҫа тӗлӗшӗнчен, теприсем тумтир парса пулӑшасшӑн.

— Тумтир тӗлӗшӗнчен пулӑшу ытлах кирлӗ мар. Укҫа-тенке илес пулсан, малтан ӑна Крыма кама ярса памаллине палӑртмалла. Вӑл социаллӑ блок е харпӑр ҫынсем пулӗҫ, — тенӗ ЧР Сывлӑх сыхлавӗн министрӗ Алла Самойлова. Михаил Игнатьев чӑваш халӑхӗ ыттисен хуйхинчен аякра юлманнипе палӑрнине, нимелле пулӑшнине каланӑ.

Аса илтеретпӗр: РФ Президенчӗ Владимир Путин Украинӑра пурӑнакан вырӑс чӗлхиллӗ халӑха пулӑшмалли ҫинчен чӗнсе каланӑччӗ.

Чӑваш Енӗн делегацийӗ ӗнер ПНОн Женевӑри штаб-хваттерӗнче пулнӑ. Ӗҫлӗ ушкӑна чӑваш парламенчӗн спикерӗ Юрий Попов ертсе пынӑ.

Депутатсем ПНОн Европӑри экономика комиссийӗн элчисемпе курнӑҫнӑ. Вӗсемпе политика, укҫа-тенкӗпе экономика тӑрӑмне лайӑхлатасси ҫинчен ыйтусене сӳтсе явнӑ.

Сӑмах май, пӗлтӗрхи кӗркунне республикӑн парламент депутачӗсем икӗ ушкӑна пайланса ют ҫӗршыва тухса кайнӑччӗ. «Пӗрлӗхлӗ Раҫҫей» парти членӗ Анатолий Князев ертсе пыракан ушкӑн Китая ҫитсе килнӗччӗ, Дмитрий Евсеев коммунист ертсе пыраканни — Италине.