Сӗнтӗрвӑрри районӗнче пурӑнакан Вячеслав Васильев ҫын пурнӑҫне ҫӑмӑллатакан хатӗрсем шухӑшласа кӑларнӑ, вӗсене патентланӑ.
Тӗслӗхрен, вӑл пушмак хывмалли хатӗр ӑсталанӑ. Вячеслав Васильев каланӑ тӑрӑх, ку хатӗр меллӗ, урана, нускине хуратмасть.
Арҫын ҫырла тасатмалли хатӗр те шухӑшласа кӑларнӑ. Унпа усӑ курса шур ҫырлине, хура ҫырлана, кӗтмел ҫырлине, кедр мӑйӑрне ҫӑмӑллӑнах ҫӳп-ҫапран тасатма пулать. Ҫапла майпа алӑ ҫумне ҫыпӑҫнӑ ҫӳп-ҫап ҫырласене вараламасть, урайне тӑкӑнмасть.
Вячеслав Васильев пӗтӗмпе пилӗк хатӗр шухӑшласа кӑларнӑ. Вӗсен йышӗнче ҫырла йӑранӗн хуралҫи, ҫӗнетнӗ мотоблок та пур.
Кун пирки Шупашкарти экологсем тӗп хулари йывӑҫ-тӗм епле чӗрӗлнине хакланӑ тӑрӑх пӗтӗмлетнӗ.
Тӑван тавралӑх тӑрӑмӗшӗн ҫунакансем кӑҫал ҫуркунне лартнӑ йывӑҫ-тӗм пахалӑхне халех хакланӑ. Ахаль чухне ку ӗҫе тепӗр ҫултан пурнӑҫлакан та, ку хутӗнче вӑрах тӑхтас темен.
Ятарласа вӗрентнӗ специалистсем лартнӑ йывӑҫ-тӗмӗн 95 ытла проценчӗ чӗрӗлнӗ. Хӑйсен кӑмӑлӗпе лартма тухнисен 80 проценчӗ вӑй илнӗ. Ку вӑл йывӑҫ-тӗм лартма профессионалсене шанмаллине пӗлтерет тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Чӑваш Ен сывлӑх сыхлавӗн министр ҫумӗ Татьяна Богданова каласа панӑ тӑрӑх пирӗн республикӑра ӑста тухтӑрсем ҫителӗксӗр иккен. Раҫҫейӗн ытти кӗтесӗсенче тухтӑрсен йышӗ ҫителӗксӗррине кура вӗсем унта куҫса каяҫҫӗ имӗш. Шупашкарта, тӗслӗхрен, пӗр-пӗр ҫын сипленме килсен кӗтнӗ тухтӑра тупаймасӑр та пултарать — лешӗ Мускавра ӗҫе пуҫӑннӑ.
Чӑваш Енре тухтӑрсем ҫителӗклӗ, вӗсен йышӗ Раҫҫейри вӑтам кӑтартуран пысӑкрах. Ял тӑрӑхӗсенчи лару-тӑру кӑна кӑшт йывӑр — унта пенсие тухнӑ ӑстасем чылай иккен. Унсӑр пуҫне Чӑвашра хӑш-пӗр специалистсем ҫителӗксӗр — вырӑнти педиатрсем, пӗтӗмӗшле практика тухтӑрӗсем. Поликлиникӑсенче офтальмологсем, отоларингологсем сахал, стеционарсенче — хирургсем, анастезиологсем, ача-пӑча хирургӗсем, аккушер-генекологсем.
Ыйту ҫивӗчех мар пулӗ те, ҫавах та министрествӑра ку тӗлӗшпе ӗҫлесшӗн — ҫулталӑкра республикӑра 300 ҫӗнӗ ӑстаҫӑ вӗренсе тухать пулсан ҫуррине те пулин малашне вӗренӳ учрежденисене тӗллевлӗ йышӑнма палӑртаҫҫӗ. Ытти тӑрӑхсене ан тарччӑр тесе вӗренсе тухакансем валли малтанах ятарлӑ ӗҫ вырӑнӗ тупса хурасшӑн.
«Чӑваш Ен» ГТРКан журналисчӗ Марина Карягинӑн фильмӗ Ӗпхӳре иртнӗ «Еврази сасси» иккӗмӗш пӗтӗм Раҫҫейри наци вещанин фестивалӗнче гран-при ҫӗнсе илнӗ. Кун ҫинчен телекомпанийӗн сайчӗ хыпарланӑ.
Карягинӑн «Ҫӗр ҫул иртсен. Терентий Дверенин» документлӑ лентине «Телевидени» номинацире чи лайӑххи тесе палӑртнӑ. Ӳкернӗ фильм пӗчӗк пуканесенчен этнографи композицине йӗркелекен чӑваш халӑх ӑсти Терентий Дверенин ҫинчен каласа парать. Лентӑна ӳкернӗ чухне Дверенин 94 ҫулта пулнӑ иккен.
— Мана чи малтанах унӑн ӗҫӗсем мар, вӑл хӑй мӗнлерех ҫын пулни кӑсӑклантарса ячӗ. Мӗнле майпа, мӗне асамлӑхпа вӑл ҫапла авалхи ҫын пек упранса юлнӑ? Вӑл урӑх ӗмӗртен, иртнӗ ӗмӗртен килнӗн туйӑнатччӗ, — каласа парать Марина Карягина.
Кӑҫал «Еврази сассине» Раҫҫейри 70 телерадиокомпанийӗ пуҫтарӑннӑ. Ӑмӑртура этнокультура темипе 300 яхӑн программа хутшӑннӑ пулнӑ. Экспертлӑ жюри виҫӗ кун хушши чи лайӑх фильмсемпе передачӑсене суйланӑ. Фестивалӗн тӗп награди вара Тутарстана кайнӑ, унта ӗнтӗ ҫичӗ наци республики хутшӑнӑвӗпе 55 ҫул хушши эфира «Атӑлпа Урал хушшинче» программа тухса тӑрать.
Тӑмран япала ӑсталакансем кӑҫал Шупашкарта симпозиума пуҫтарӑнӗҫ. «КераМагия» ят панӑ мероприяти тӗрлӗ регионти маҫтӑрсене пухмалла. Ҫав шутра Чулхулари, Кисанти, Нальчикри, Егорьевскри, Мускавпа Питӗрти ӑстасем. Тӑмран илемлӗ тем тӗрлӗ япала хатӗрлеме май пуррине вӗсем пултарулӑх лаҫҫисенче кӑтартӗҫ. Ӑсталӑха ӑша хывас текенсене вара хӑш-пӗр вӑрттӑнлӑха ним мар вӗрентӗҫ.
Симпозиум ҫак уйӑхӑн 10-25-мӗшӗсенче иртӗ.
Нумаях пулмасть, ҫурлан 20-мӗшӗнче, ЧПУ тӗп корпусӗн тӑрринче хӗвел электростанцийӗн аморфлӑ кремнийлӗ ҫӳхе пленка ҫинче никӗсленекен модулӗсене хута ячӗҫ. Ҫак ӗҫе туса ҫитерме Италирен ятарласа килнӗ Pramac фирмӑн специалисчӗсем Неглиа Никола тата Бусхикхо Козимо Алеесандро та хутшӑнчӗҫ.
Хӗвелпе ӗслекен опытлӑ электростанци модулӗсем кӑларакан электроэнерги университетри лабораторие кайӗ. Кунти ӑстасем ҫанталӑка кура энерги пахалӑхӗпе калӑпӑшӗ епле улшӑнса тӑнине сӑнаса тӑрӗҫ.
Ӗҫе вӗҫленӗ май университет ректорӗ ют патшалӑхран ҫитнӗ специалистсемпе тата ҫак ӗҫе хутшӑннӑ «Хӗвел» МТЯО ӗҫченӗсемпе тӗл пулчӗ. Калаҫӑва пуҫарнӑ май В.Г. Агаков пурне та тав турӗ, электроэнергие урӑх майпа туса илмелли меслетсен тӗпчевне малашне те пӗрле туса пыма сӗнчӗ. Сӑмах май, пирӗн университет ку енпе Раҫҫейри ытти аслӑ вӗренӳ учрежденийӗсемпе тачӑ ӗҫлет. 13 преподаватель «Ҫӳхе пленкӑллӑ хӗвел фотоэнергийӗ» программӑпа А.Ф. Иоффе ячӗллӗ физикӑпа техника институтӗнче тата Санкт-Петербургри «ЛЭТИ» патшалӑх техника университетӗнче ятарласа пӗлӳ пухнӑ. «ЛЭТИ» университетра хальхи вӑхӑтра вара 15 магистрант хӑйсен пӗлӗвне туптать — дипломӗсене вӗсем Чӑваш патшалӑх университетӗнче тата «Хӗвел» ТИЯО-ра хӳтӗлемелле.
Кашни ҫын пушӑ вӑхӑтне хӑй тӗллӗн ирттерет. Пӗри тӗрлет, тепри ӳнерлет, хӑшӗ вара йывӑҫран каскаласа кӑларать. Тӑвайра пурӑнакан каччӑ Кучеров Дима вара хутпа тата клейпа усӑ курсах вӗҫев карапӗсем ӑсталать иккен. Унӑн пухӑвӗнче халӗ 17 вӗҫев карапӗ. Ку шутра Ил-86, Боинг, Як-42, Ту-154, Ту-154-52, Ан-245 тата ытти те. Кашни карап хӑй «йӗкӗрешӗнчен» 144 хут пӗчӗкрех. Ӗҫӗ, паллах ӗнтӗ, кӑсӑклӑ, пуҫласа вӗҫне ҫитериччен вӑхӑт тата чӑтӑмлӑх пайтах кирлӗ.
Анчахрах каччӑ Тӑвай музейӗ ыйтнипе хӑйӗн пултаруллӑхӗпе халӑха паллаштарма килӗшнӗ. Экспозици уҫӑлнӑ-уҫӑлман куракансем музей ҫуртне йышлӑн пуҫтарӑнма пуҫланӑ. Ку анчах мар, кӳршӗлле район музейӗсем те халь Димӑна хӑйсем патне чӗнеҫҫӗ, ырӑ сунса кӗтеҫҫӗ.
Карапсем пит паха пулнӑ пирки алла тытса пӑхас туйӑма пытарма пит йывӑр, «Экспонатсене тӗкӗнме юрамасть!» — тесе ҫырнӑ пулсассӑн та. Ку курава йӗркеленӗ музей ертӳҫи Светлана Сергеева каланӑ тӑрӑх, хальхи вӑхӑтра халӑха тӗлӗнтерме шутсӑр йывӑр, тем те пӗр шыраса тупма тивет. Тӗслӗх пек вӑл икӗ ҫул каялла ҫак музейрах вырнаҫтарнӑ «Утюгсем» курава аса илчӗ. Чӑн та питӗ кӑсӑклӑ пулса тухрӗ вӑл — ун пирки «Раҫҫей хаҫачӗ» те ҫырнӑччӗ.
+13.3 °C