Ҫутӑ тата газ хакӗ хӑпарса пынине хӑнӑхса ҫитрӗмӗр пуль ӗнтӗ. Килес ҫул пирӗн ҫӗршывра электроэнерги 8,5 процент хакланмалла. 2017 ҫулта — 8 процент, 2018 ҫулта — 7,2 процент. Ку цифрӑсене Раҫҫейӗн 2018 ҫулчченхи социаллӑ экономика аталанӑвӗ ҫинчен калакан прогнозра каланӑ иккен. Ӑна ҫӗршывӑн Экономика аталанӑвӗн министерстви хатӗрленӗ. Асӑннӑ ведомство пӗлтерни тӑрӑх ТАСС информаци агентстви ӗҫлӗ хутра сӑмах социаллӑ виҫе пирки пынине палӑртнӑ. Социаллӑ виҫерен иртсен тарифа регионсенче урӑх хакпа шутласа пама пултараҫҫӗ.

Йӗркелесе тӑракан тарифшӑн сеть организацийӗсене килес ҫулхи утӑ уйӑхӗнче 7,5 процентран пуҫласа 11 процент таран индексацилеме пултараҫҫӗ, 2017 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче — 7 процент, 2018 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче — 6,2 процент.

Паян Чӑваш Енӗн Правительство ларӑвӗнче республикӑн пурлӑх тата ҫӗр хутшӑнӑвӗсен министрӗ Анатолий Кузьмин 2016 ҫулта патшалӑхӑн хӑш пурлӑхне приватизацилеме шухӑшлани пирки каласа кӑтартнӑ.

Приватизаци программипе килӗшӳллӗн килес ҫул патшалӑх унитарлӑ икӗ предприятине хуҫалӑх обществисем туса хумалла. Республикӑн тӳпи вӗсенче 100 процентах юлмалла. Хуҫалӑх обществисем йӗркелеме палӑртнӑ ПУПсем — Чӑваш Енӗн Инкеклӗ ӗҫсен патшалӑх комитечӗн «Фильтр» тата Чӑваш Енӗн Информаци политикин «Чӑваш кӗнеке издательстви» предприятийӗсем. Акционерсен ултӑ обществин акцисен пакетне приватизацилесшӗн. Кунта «Чӑваш бройлерӗ» (приватизацилеме акцисен 49 процентне шухӑшлаҫҫӗ), «Чӑвашметалл» (20 процентне), «Чувашкредитпромбанк» (38,13 процентне), Атӑлҫи инвестици компанийӗ (49,32 процентне), «Пӗчӗк бизнесӑн лизинг компанийӗ» (95,53 процентне), «Чуваштехинвентаризаци» (100 процентне) лекнӗ.

Кирилл Кириллов (сулахайри) ашшӗпе, Владимир Ермолаевпа тата Чӑваш Ен Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа

«Юрма» агрохолдинг (кунта Шупашкар районӗнчи кайӑк-кӗшӗк хапрӑкӗсенчен пӗри, Лапсарти, кӗрет) Чӗмпӗр облаҫне ҫитсе унти кайӑк-кӗшӗкне ҫӗклеме пулӑшасшӑн.

«Симбирск бройлер» хапрӑка ҫулталӑкне 60 пин тонна чӑх какайӗ туса илмелле хӑватпа ӗҫлеттерсе ярас шухӑшлине «Юрма» агрохолдингӑн ӗҫ тӑвакан ертӳҫи Кирилл Ермолаев «Правда ПФО» сайта пӗлтернӗ.

Агрохолдинга Владимир Ермолаев ерсе пырать. Кирилл – унӑн ывӑлӗ. Агрохолдинг Чӗмпӗр облаҫӗнчи панкрута тухас патне ҫитнӗ хапрӑка ӗҫлеттерсе яма ӗмӗтленет. Лешӗ Россельхозбанк умӗнче те парӑма кӗрсе пӗтнӗ иккен. Пирӗннисем ӑна парӑмӗ-мӗнӗпе туянма шут тытнӑ. Мӗнпур ӗҫе вӗсем ҫитес уйӑхра вӗҫлесшӗн.

Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи хапрӑка ӗҫлеттерсе ярсан Владимир Ермолаев тытса тӑракан агрохолдинг туса илекен кайӑк-кӗшӗк какайӗн калӑпӑшӗ ҫулталӑкне 100 пин тоннӑран иртмелле. Вӑл шая ҫитсен «Юрма» Мари Элти «Акашево» холдингшӑн конкурент пулса тӑмалла.

Ҫав вӑхӑтрах Чӑваш Енри ҫав агрохолдинг налук тӳлессипе сахал мар парӑма кӗрсе кайнӑ пулать. Унсӑр пуҫне унпа ҫут ҫанталӑка сыхласси ҫинчен калакан саккуна пӑхӑнманнишӗн Россельхознадзорпа Роспотребнадзор «чӗрре кӗреҫҫӗ» имӗш.

Малалла...

Мускавра чӑваш ҫыннисем забастовка тунӑ-мӗн. 40 ҫын унта РФ Хӗҫ-пӑшал вӑйӗсен культурӑпа кану паркне тумашкӑн вахта мелӗпе кайнӑ.

Анчах пӗр уйӑх ӗҫлесен те вӗсене укҫа тӳлемен-мӗн. Ҫавӑнпа рабочисем забастовкӑна тухнӑ. Чӑваш Енрен вӗсене унта янӑ ҫын телефонне тытмасть.

Тамара Айрапетян ҫырӑнман упӑшкине таврӑнасса кӗтет ав. Вӑл каланӑ тӑрӑх, Мускава ӗҫлеме пӗр уйӑх каялла кайнӑ. Вӗсем талӑкне 11 сехет ӗҫленӗ. Арматурщиксемпе слесарьсем шалусӑр тӑрса юлнӑ-мӗн. Арҫыннӑн кунта таврӑнма укҫи те ҫук-мӗн.

Ҫӑхавпа таҫта та ҫитнӗ теҫҫӗ. Вырӑнти депутатсем вара нимӗнпе те пулӑшаймаҫҫӗ, МИХсенчен пулӑшма ыйтаҫҫӗ.

Забастовкӑна тухнисем прокуратурӑна ҫитесшӗн. Ара, сехетне 150 тенкӗ тӳлеме шантарнӑ та уйӑхне пӗр пус та паман.

Экономикӑн аслӑ шкулӗ инновацилле аталанӑвӑн танлашӑмне хатӗрленӗ — унта Чӑваш Ен 5-мӗш вырӑн йышӑннӑ, иккӗмӗш ушкӑнӑн малти рете вырнаҫнӑ.

Малта пыракан 4 региона палӑртнӑ — Мускав, Тутарстан, Калуга облаҫӗ, Питӗр. Вӗсем хыҫҫӑн вара 2-мӗш ушкӑн пырать — Чӑваш Ен унта 0,4707 балпа чи малтисен шутӗнче. Пирӗн тӑрӑхӑн лайӑх енӗсем шутне ӗҫре ҫӗнӗлӗхсем кӗртес тӗлӗшпе компанисен инициативлӑхӗ тата технологиллӗ мар инновацисемпе усӑ курнине кӗртнӗ.

Инновацилле аталанӑвӑн танлашӑмне йӗркеленӗ чухне 37 уйрӑмлӑха шута илеҫҫӗ. Вӗсен шутне Раҫҫейри тӑрӑхсен социаллӑ экономика условисем, ӑслӑлӑхпа техника потенциалӗ, инновацилле политикӑн пахалӑхӗ тата инновацилле ӗҫӗ кӗрет. Пӗлтӗр ҫак танлашӑмра Чӑваш Ен 4-мӗш вырӑн йышӑннӑ, кӑҫал 1 йӗрке чакнӑ (Калуга облаҫӗ мала хӑпарса кайнӑран).

«Трактор савучӗсем» концерн (унта хайхин Шупашкарти предприятийӗсем те кӗреҫҫӗ) ҫу уйӑхӗн 25-мӗшӗнчен пуҫласа ҫӗртмен 21-мӗшӗччен ӗҫлемӗ. Кун пек йышӑнӑва концернӑн гендиреткорӗ М.Г. Болотин ҫу уйӑхӗн 18-мӗшӗнчи йышӑнӑвӗпе ҫирӗплетнӗ.

Ӗҫсӗр ларнӑ вӑхӑтра ҫынсене вӑтам шалӑвӑн иккӗ-виҫҫӗмӗш пайне тӳлӗҫ.

Ӗҫе чарма тивнин сӑлтавӗ экономика тата йӗркелӳ ыйтӑвӗсемпе ҫыхӑннӑ. Продукцие туса илме чӗртаварпа материал ҫукки производствӑна ура хунӑ иккен. Туянма укҫа ҫук-мӗн.

Чарса лартма йышӑннӑ предприятисен хушшинче «Трактор савучӗсем» концерн» ККУ» тулли мар яваплӑ обществӑна, «Промтрактор» АУОна, Шупашкарти агрегат савутне, «Промтрактор-Промлит», «Промтрактор-Вакун», «Агромашхолдинг», «Четра-комплектующие и запасные части» обществӑсене тата ыттисене асӑннӑ.

Ҫак эрнере Раҫҫейӗн Патшалӑх Думинче Чӑваш Енӗн кунӗсем иртеҫҫӗ. Эрне Патшалӑх Думин экономика политики, инновацилле аталану тата усламҫӑлӑх енӗпе ӗҫлекен комитечӗн ларӑвӗнчен пуҫланнӑ. Унта республикӑн Патшалӑх Канашӗн хӑш-пӗр депутачӗпе пӗрлех Чӑваш Енӗн экономика министрӗ Владимир Аврелькин тата предприяти ертӳҫисем хутшӑннӑ.

Чӑваш Ен пайташӗсем конкуренцие хӳтӗлесси тата усламҫӑлӑха аталантарасси ҫинчен калакан тата ытти хӑш-пӗр федераци саккунӗсене улшӑну кӗртессине сӳтсе явма хутшӑннӑ.

Эрех-сӑра ваккӑн сутассине йӗркелес ыйтусемпе чӑваш парламенчӗн вице-спикерӗ Олег Мешков тухса калаҫнӑ. Владимир Аврелькин министр вара хамӑр патра туса илекенсене тата шалти пасара хӳтӗлеме епле майсем кирлине палӑртса хӑварнӑ. Министр шучӗпе импортҫӑсене, сӑмахран, Раҫҫей стандарчӗ ыйтакан регламентсене пӑхӑнтармалла. Ют ҫӗршывран илсе килекен кивӗ машинӑсене Аврелькин министр «промышленноҫ юлашкийӗ» тесе хакланӑ май ку ыйтӑва та тимлӗх уйӑрмаллине палӑртнӑ.

Америкӑн Visa тӳлев тытӑмӗ ют банкоматсенче укҫа илнишӗн процент илме пуҫлать. Кун пирки Чӑваш Енӗн Финанс министерстви пӗлтерет. Халӗ ку операцишӗн Visa банксенчен ҫирӗплетнӗ комисси илсе пырать. Ку сумма 40 тенкӗпе танлашать. Ҫӗнӗлле ӗҫлеме тытӑнсан ҫак виҫе тӳлевӗн 0,4–0,5 проценчӗпе танлашмалла. Шухӑшланӑ тӑрӑх, ҫӗнӗ йӗрке ҫурла уйӑхӗн вӗҫӗнчен вӑя кӗмелле.

Ҫапла туни Раҫҫей ҫыннисене тӗрлӗ тӳлевшӗн алӑран укҫан татӑлмалла мар тӑвасси патне илсе ҫитерме пултарать. Тепӗр майлӑ каласан, ҫынсем онлайн меслетпе татӑлма пуҫлӗҫ. Кунтан вара Visa 0,01 процент комисси илет иккен. Капла вара вӑл самай услам курӗ. Раҫҫейӗн Тӗп банкӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, пӗлтӗр кӑна асӑннӑ тытӑм ҫапла майпа 20 миллиард тенкӗ услам курнӑ имӗш. Банкоматран аллӑн укҫа илнипе ӑна 13 миллиард тенкӗ лекнӗ.

Раҫҫей ҫыннисене йӗркеллӗ пурӑнма уйӑхра 68,9 пин тенкӗ илсен те ҫитет-мӗн. Кун пирки «Ромир» тӗпчев холдингӗ хӑй ирттернӗ ыйтӑм тӑрӑх пӗтӗмлетнӗ. Маларах ҫынсем тата пысӑкрах укҫа пирки ӗмӗтленнӗ пулсан, халӗ вӗсем сахалпах ҫырлахма хатӗр-мӗн.

Сӑмах май каласан, халь асӑннӑ укҫа 2011–2012-мӗш ҫулсенчине ҫывӑх иккен. Ун чух ҫынсем йӗркеллӗ пурӑнма 62-65 пин тенкӗ кирлӗ тесе каланӑ. Пӗлтӗр ҫынсем 78,5 пин пирки ӗмӗтленнӗ, 2013-мӗшӗнче – 76,5 пиншӗн.

Илес тенипе алла лекекенни хушшинче уйрӑмлӑх 3 процент кӑна тесе пӗтӗмлетнӗ ҫав тӗпчеве ирттерекенсем. Ытти ҫулсенче уйрӑмлӑх 20-50 процент таран пулнӑ-мӗн.

Тата арҫынсемпе хӗрарӑмсем расна шухӑшлаҫҫӗ иккен. Арҫынсем 70,8 пин тенкӗ кирлӗ теҫҫӗ тӗк, хӗрарӑмсем уйӑхра 67,3 пин илсен те ырлӑхра пурӑнасса шанаҫҫӗ.

Шупашкарти аш-какай комбинатне инвестици ҫӗнӗ варкӑш парнеленӗ. Вӑл аталанма тытӑннӑ ӗнтӗ. Кунта кӗҫех конкурс вӗҫленмелле. Вӗсем пельмень валли ят тупмашкӑн конкурс ирттернӗ. Ҫӗр-ҫӗр ятран финала виҫҫӗшӗ тухнӑ. Нумаях пулмасть вӗсене чысланӑ.

Жюрире комбинат ӗҫченӗсем пулнӑ: маркетолог, технолог, ертӳлӗх. Конкурса хутшӑнакансем 400 ытла ят сӗннӗ. Анчах экспертсене виҫҫӗшӗ килӗшнӗ: «21-й регион», «Чебняшки», «Чебак Сара». Шел те, кусен йышӗнче чӑвашли ҫук.

Конкурс ҫӗнтерӳҫи — Надежда Ушакова. «Чебак Сара» — икӗ ят. «21-й регион» ята Алексей Михайлов сӗннӗ. Ӑна курсан пельмень вырӑнти комбинатӑн пулнине тӳрех тавҫӑрма пулать-мӗн.

Комбинатра халӗ реконструкци пырать. Кӗҫех пельмень тата пулӑ цехӗсем уҫӑлмалла.

Комбинат кунашкал конкурссене малашне те йӗркелесшӗн. Продукцие кӳршӗ регионсене те ӑсатма тытӑнасшӑн вӗсем.