Сайта кӗр | Регистраци | Сайта кӗрсен унпа туллин усӑ курма пулӗ
 +3.6 °C
Тиркекене тирӗк тӗпӗ лекет.
[ваттисен сӑмахӗ]
 

Хыпарсем: ӑсчахсем

Культура

Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшне «Хроники жизни и деятельности В. К. Магницкого: историко-биографическое издание» кӗнекене парнеленӗ. 2020 ҫулта Хусанта пичетлесе кӑларнӑ кӗнекене вулавӑша искусствоведени кандидачӗ Екатерина Ключевская парнеленӗ.

Асӑннӑ кӑларӑма Василий Магницкий (1839-1901) историк, этнограф, Хусан тӑрӑхӗнчи паллӑ ӑсчах ҫуралнӑранпа 180 ҫул ҫитнине халалласа кун ҫути кӑтартнӑ. Вӑл пирӗн, чӑвашсен кун-ҫулне те нумай тӗпченӗ.

Кӗнеке авторӗ — Василий Магницкийӗн темиҫе йӑхри тӑванӗ Екатерина Ключевская.

 

Персона
www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ
www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫак уйӑхра, кӑрлачӑн 20-мӗшӗнче, Виталий Сергеев чӗлхеҫӗ, филологи наукисен докторӗ ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитрӗ. Ҫавна асра тытса Чӑваш Енӗн Наци вулавӑшӗнче астӑвӑм каҫӗ иртӗ.

«Корифей чувашского языкознания» ят панӑ каҫа кӑрлач уйӑхӗн 27-мӗшӗнче 14 сехетре пуҫтарӑнӗҫ.

Виталий Сергеевӑн тӗп ӑслӑлӑх ӗҫӗсем морфологипе, лексикологипе, этимологипе, семасиологипе тата морфемикӑпа ҫыхӑннӑ. Вӑл 100е яхӑн ӑслӑлӑх ӗҫӗ ҫырнӑ, 10 ытла монографи. Сӑмахран, «Морфемика», «Развитие лексической семантики чувашского языка», «Чувашско-тунгусо-маньчжурские лексико-семантические параллели», «Морфемика тата морфологи» (Морфемика и морфология), «Хальхи чӑваш литература чӗлхи» (Современный чувашский литературный язык), «Лексика тата лексикологи» (Лексика и лексикология).

1982 ҫултанпа ӑсчах Н.Н. Уляьнов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче ӗҫленӗ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ: http://www.chgign.ru/a/news/4485.html
 

Культура
chrio.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ
chrio.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӑваш Республикин вӗренӳ институчӗн ректорӗ Юрий Исаев, филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, Юрий Артемьев профессор, «Халӑх шкулӗ – Народная школа» журнал ӗҫченӗсем Канаш районӗнчи Сиккассинчи шкулта пулнӑ. Вӗсем унти учительсемпе, шкул ачисемпе тӗл пулнӑ.

ЧР Вӗренӳ институтӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, паллӑ литература пӗлӗвҫи, критик, Чӑваш Республикин патшалӑх премийӗн лауреачӗ Юрий Артемьев кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 30-мӗшӗнче 81 ҫул тултарать. «Сиккасси – унӑн ҫуралнӑ енӗ. Чаплӑ ентешӗмӗрсен ҫулталӑкӗнчи пӗрремӗш тӗлпулу уншӑн уйрӑмах хумхануллӑ. Савӑнмалли те, куҫҫуль юхтарса каласа памалли те чылай унӑн аса илӗвӗнче. Юрий Михайлович вӗрентекенсемпе вӗренекенсене хӑйӗн ачалӑхӗ, ялтан тухса кайнӑ хыҫҫӑнхи кун-ҫулӗ, паянхи ӗҫӗ-хӗлӗ пирки кӑсӑкли нумай пӗлтерчӗ. Сумлӑ хӑнана литература пӗлӗвӗн уҫлӑхӗнче, вӗрентӳ анинче хӑварнӑ ӗҫӗсемшӗн чунтан тав турӗҫ, вӑрӑм ӗмӗр сунчӗҫ», — тесе пӗлтернӗ хыпарта.

 

Персона
Леонид Петровӑн Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк
Леонид Петровӑн Фейсбукри страницинчен илнӗ сӑнӳкерчӗк

Паян, кӑрлач уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, филологи наукисен кандидачӗ, Леонид Петров чӗлхеҫӗ калашле «тусем хушшинче ӳссе ҫитӗннӗ кӑйкӑр-чӑваш» Игорь Петров 60 ҫул тултарнӑ.

Игорь Георгиевич — Пушкӑртстан чӑвашӗ. Этнограф, истори наукисен кандидачӗ. Маларах асӑннӑ ӑсчах Фейсбукри хӑйӗн странцинче пӗлтернӗ тӑрӑх, Игорь Петров «тӑван халӑхӑмӑр шӑпипе пурнӑҫӗ, йӑли-йӗрки ҫинчен куллен шухӑшламасӑр (хӑш чухне чӗрине ыраттарса та пулӗ!) пурӑнма та» пултараймасть. Вӑл 40 ытла ӑслӑлӑх ӗҫӗн, ҫав шутра — 2 монографи, авторӗ.

 

Культура
https://www.facebook.com/groups/1745274839035767/ страницӑран илнӗ сӑнӳкерчӗк
https://www.facebook.com/groups/1745274839035767/ страницӑран илнӗ сӑнӳкерчӗк

Чӑваш Енри профессионал писательсен союзӗ тата Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей Никита Бичурин ӑсчах ҫуранӑранпа 245 ҫул ҫитнине халалласа поэзи конкурсӗ ирттерессине пӗлтернӗ.

«Выдающийся сын чувашского народа» (чӑв. Чӑваш халӑхӗн мухтавлӑ ывӑлӗ) регионсем хушшинчи конкурс кӑрлач уйӑхӗн 10-мӗшӗнче пуҫланнӑ. Унта хутшӑнас текенсен хӑйсем хайланӑ сӑввисене ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗччен museum_bs@mail.ru электрон ҫырупа ярса памалла.

Никита Бичурин 1777 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Шупашкар районӗнчи Типнерте ҫуралнӑ. Хусанти семинарире вӗреннӗ. Манаха тухнӑ хыҫҫӑн Иакинфят илнӗ. Иркутскри мӑнастирте, унтан Китайра 14 ҫул ӗҫлесе пурӑннӑ. Вӑл хӗвелтухӑҫ халӑхӗн историне тӗпченӗ, китай чӗлхине аван пӗлнӗ, Раҫҫейре синологие йӗркелесе яраканӗсенчен пӗри пулнӑ.

 

Культура
culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ
culture.cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Халӑхсен туслӑхӗн ҫуртӗнче (вӑл Шупашкарти Хусанкай урамӗнчи 20-мӗш ҫуртра вырнаҫнӑ) аслӑ шкулӑн паллӑ йӗркелӳҫи пулнӑ сумлӑ ӑсчаха, патшалӑх ӗҫченне, профессора, педагога, Чӑваш Енре пурӑнакан халӑхсен ассамблейине йӗркеленӗ тата организацин пӗрремӗш ертӳҫи пулнӑ Лев Куракова асра тытса асӑну хӑми уҫӗҫ.

Хӑмана Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗ ҫине вырнаҫтарӗҫ. Мероприятие республикӑри тӗрлӗ тӳре-шара, аслӑ шкулсенче ӗҫлекенсем, наципе культура пӗрлешӗвӗсен пайташӗсем пырса ҫитӗҫ.

Асӑну хӑмине раштав уйӑхӗн 20-мӗшӗнче 11 сехетре уҫӗҫ.

 

Харпӑр шухӑш Хулара

Назовем одну из улиц Чебоксар в честь профессора М.И. Скворцова!

Вот уже пять лет, как с нами нет нашего коллеги – ученого и педагога доктора филологических наук, профессора Михаила Ивановича Скворцова. Его не стало 1 декабря 2016 года.

М.И. Скворцов свою трудовую деятельность начал как журналист: после окончания Казанского государственного университета трудился в республиканских газетах «Хӗрлӗ ялав» (Казань), «Коммунизм ялавӗ», Чувашском радиокомитете. Но вскоре понял, что ему предназначено связать судьбой свою жизнь с наукой, и всерьез занялся изучением родного чувашского языка. Систематизация его лексики, составление и редактирование двуязычных словарей, разработка теории русско-чувашского и чувашско-русского перевода стали основой его научной деятельности на долгие годы. М.И. Скворцов – автор свыше 200 публикаций, в т.ч. 4 монографий, боле 30 словарей.

Михаил Иванович проявил себя и как замечательный педагог: преподавал студентам Чувашского госуниверситета, читал лекции учителям на курсах повышения квалификации в Чувашском республиканском институте образования.

Малалла...

 

Вӗренӳ
www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ
www.chgign.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Чӳк уйӑхӗн 19-мӗшӗнче «Тӑван чӗлхесемпе литературӑсене тӗпчессипе вӗрентессин ҫивӗч ыйтӑвӗсем» ятпа тӗнче шайӗнчи ӑслӑлӑхпа практика конференцийӗ иртнӗ. Унта Чӑваш патшалӑх гуманитари ӑслӑлӑхӗсен институчӗн ӗҫченӗсем те хутшӑннӑ.

ЧПГӐИре пӗлтернӗ тӑрӑх, «Хальхи чӗлхе пӗлӗвӗпе литературоведенин ҫивӗч ыйтӑвӗсем» секцире Алевтина Долгова, Эдуард Лебедев, Ирина Кириллова тата Александр Кузнецов (Надежда Кузнецовӑпа пӗрле) онлайн майпа тухса калаҫнӑ.

Конференци ӗҫӗ пӗрлехи ларуран тата ултӑ секцирен тӑнӑ.

Хыпар ҫӑлкуҫӗ: http://www.chgign.ru/a/news/4365.html
 

Чӑвашлӑх
Эдуард Фомин. cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ
Эдуард Фомин. cap.ru сӑнӳкерчӗкӗ

Ҫитес вӑхӑтра «Говорят Чебоксары» (чӑв. Шупашкар калаҫать) ятлӑ кӗнеке кун ҫути курӗ. Тӗпчев авторӗсем — Чӑваш патшалӑх университечӗн вырӑс тата чӑваш филологийӗпе журналистикин факультечӗн доценчӗ Тамара Ерина тата социаллӑ экономикӑпа гуманитари дисциплинисен кафедрин заведующийӗ Эдуард Фомин.

«Московский комсомолец» хаҫат словарьсен, кӗнекесен, историпе тата чӑваш чӗлхин стилистикипе монографисен авторӗпе Эдуард Фоминпа интервью пичетленӗ. Эдуард Валентиновичран чӑваш чӗлхи хӑйне епле туйни пирки те ыйтнӑ. «Питех мар. Шкул вӗрентӗвне патшалӑхӑн пӗрлехи экзаменне кӗртнӗ хыҫҫӑн пушшех те», — хуравланӑ вӑл. Ҫавна май ачасене вырӑс чӗлхипе экзамен тытма ҫуралсан тӳрех тенӗ пек вӗрентме тытӑннипе ҫыхӑнтарнӑ. «Чӗлхе пӗлни ытлашши мар. Пӗтӗм тӗнчипех ҫынсенчен чылайӑшӗ икӗ е тата ытларах чӗлхе пӗлеҫҫӗ. Чӗлхе вӗренни тата ӑс-тӑна аталантарать», — тенӗ ӑсчах.

Кӗнекепе пирки каласан, унта Шупашкар тӑрӑхӗнчи калаҫӑвӑн хӑйне евӗрлӗхне тишкерӗҫ

 

Ӑслӑлӑх

ArXiv.org пӗлтернӗ тӑрӑх, Австри ӑсчахӗсем тӗпчев ирттернӗ те Ҫӗр чӑмӑрӗ ӗлӗк-авал мӗншӗн шӑнманнине тупса палӑртнӑ. Ӑсчахсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ҫакӑ йӑлтах атмосферӑн ҫӳлти сийӗсенче кӑмрӑк йӳҫеклӗ газ ҫителӗклӗ пулнипе ҫыхӑннӑ.

Хӗвел хӑйӗн историйӗн пӗр тапхӑрӗнче ӑшӑ паман пулин те Ҫӗр чӑмӑрӗ хӑйне мӗнле майпа упраса хӑварнине ӑнланас тесе Австри ӑсчахӗсем Ҫӗр чӑмӑрӗн темиҫе модельне ӑсталанӑ, вӗсенче атмосферӑри тӗрлӗ лару-тӑрӑва туса пӑхнӑ. Ҫапла май вӗсем сӑлтав кӑмрӑк йӳҫеклӗ газ ҫителӗклӗ пулнипе ҫыхӑннине ӑнланса илнӗ.

Ӑсчахсем палӑртнӑ тӑрӑх, Ҫӗр ҫинчи ӑшша упраса хӑварма кӑмрӑк йӳҫеклӗ газӑн шайӗ сахалтан та 40% пулмалла. Ҫакӑ Ҫӗр атмосферин ҫӑралӑхне пӗрпек шайра тытса тӑма пулӑшӗ. Ҫавна пула ӗлӗк-авал Ҫӗр ҫинче парник эффекчӗ йӗркеленнӗ. Вӑл Ҫӗр чӑмӑрӗ ҫинчи ӑшша тата пурнӑҫ ҫӑлкуҫне, Хӗвел хӑйӗн ҫуттипе ӑшшине ҫителӗклӗ парайман пулсан та, тытса тӑнӑ. Каярах кӑмрӑк йӳҫеклӗ газ шайӗ чакнӑ, Ҫӗр чӑмӑрӗ вара пӑрпа витӗнме пуҫланӑ. Анчах ҫак тапхӑр тӗвӗленме ӗлкӗрнӗ организмсене пӑрлӑх тапхӑрне чӑтса ирттерме май панӑ.

Тӗпчевҫӗсем шутланӑ тӑрӑх, Ҫӗр чӑмӑрӗ 3 млн ҫул ытла каялла пӑрланмалла пулнӑ, анчах та парник эффектне пула ку ӗҫ чылай каярах, 2,2 млн ҫул ӗлӗкрех ҫеҫ пулса иртнӗ.

Малалла...

 

Страницӑсем: 1, 2, 3, [4], 5, 6, 7, 8, 9, 10
Orphus

Баннерсем

Шутлавҫӑсем

0 Хурал кӗтесӗ (чат)

Ҫанталӑк

Шупашкарта ҫывӑх вӑхӑтра (28.03.2024 15:00) уяр ҫанталӑк, атмосфера пусӑмӗ 751 - 753 мм, 5 - 7 градус ӑшӑ пулӗ, ҫил 4-6 м/ҫ хӑвӑртлӑхпа ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ енчен вӗрӗ.

Гороскоп

СурӑхВӑкӑрЙӗкӗрешРакАрӑсланХӗрТарасаСкорпионУхӑҫӑТу качакиШывтӑканПулӑсем
Сурӑх: Мухтанмалли пур, анчах ăнăçусемпе мухтанма ан тăрăшăр. Сирĕн вăй пухма, ăна кăтартма тивĕ, тĕллевсене çĕнсе илес тесен тăрăшмалла. Ку эрнере ĕç ăшнех путатăр, яваплăх ÿссех пырĕ. Çынсенчен тимлĕх кăна ыйтса лартмалла мар, вĕсемшĕн те мĕн те пулин тумалла. Канмалли кунсене çемьепе, тăвансемпе ирттерĕр.

Пуш, 28

1915
109
Дедушкин Николай Степанович, чӑваш критикӗ, литература тӗпчевҫи ҫуралнӑ.
1983
41
Шамбулина Алина Валерьевна, чӑваш тележурналисчӗ ҫуралнӑ.
Пулӑм хуш...Пулӑм хуш...

Ыйтӑм

Чӑваш йӑли тӑрӑх хӑнана пынӑ арҫынна камӑн ӑсатмалла?
хуҫа хӑй
хуҫа арӑмӗ
хуть те кам тухсан та
пӗтӗм кил-йышпа тухаҫҫӗ
кил-йышри арҫын
ӑсатма тухни — ҫылӑх, юрамасть
хуҫин ҫитӗннӗ ачисем
хуҫа тарҫи
хӑнана ӑсатма никам та тухмасть
хӑни ҫулне ахаль те пӗлет, ӑсатмасӑр та