Чӑваш Енӗн юстици министрӗ Наталья Тимофеева «Правда ПФО» интернет-хаҫатри статьясенчен пӗрин айӗнче комментари хӑваракансен шухӑшне ырламасӑр Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствине тавӑҫпа тухнине эпир пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: ав хута шута илсе йӗрке хуралҫисем «Правда ПФО» интернет-хаҫатран комментаторсен IP-адресӗсене ыйтса ҫырнӑ. Саккунпа килӗшӳллӗн кӑларӑм йӗрке хуралҫисене IP-адрессене пӗлтерме тивӗҫ тенӗччӗ эпир ҫав хыпар тӑрӑх.

Асӑннӑ кӑларӑмра ӗҫлекен Александр Белов журналист Фейсбукра паян ҫӗнӗ хыпар пӗлтернӗ. Вӑл ҫырнӑ тӑрӑх, кӑларӑмӑн генеральнӑй директорӗ Василий Гуськов суд йышӑнӑвӗ пулсан ҫеҫ IP-адрессене право хуралҫисене пӗлтерӗҫ.

Тепӗр майлӑ каласан, сӑмах кӳрентернине экспертсем тата суд урлӑ ҫирӗплетсе памалла, кайран ҫеҫ кӳрентерекене шырамалла.

Авӑн уйӑхӗн 11-мӗшӗнчен Шупашкарти хӑш-пӗр троллейбусра тӳлевсӗр Wi-Fi ӗҫлеме пуҫланӑ. Вӑл 81 троллейбусра ӗҫлет.

Троллейбусра тӗнче тетелне хута янӑранпа унпа 3,5 пине яхӑн ҫын усӑ курнӑ. Хальлӗхе тӳлевсӗр Wi-Fi 1-мӗш, 4-мӗш, 20-мӗш тата 21-мӗш троллейбуссенче ӗҫлет. Ҫитес вӑхӑтра общество транспортӗнче видеокамерӑсем те вырнаҫтарасшӑн.

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков хушнипе тӳлевсӗр тӗнче тетелне кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗнчех хута яма тытӑннӑ. Палӑртса хӑвармалла: тӳлевсӗр Wi-Fi Николаев паркӗнче, Лакрей вӑрманӗнче те ӗҫлет. Унта тӗнче тетелӗпе пӗр харӑс 350 ҫын усӑ курма пултарать.

ЧР прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Шупашкарта ачасен хӑйӗн ҫине алӑ хума хистекен сайт тупса палӑртнӑ. Суд ӑна хупас ыйтӑва пӑхса тухнӑ.

Ку сайта Ленин район прокуратури тупса палӑртнӑ. Унта хавӑн ҫине мӗнле алӑ хумалли пирки тӗплӗн ҫырса кӑтартнӑ иккен. Ҫапла майпа ку сайт сиенлӗ пулнине палӑртнӑ. Саккунпа килӗшӳллӗн, ку информацие сарма юрамасть.

Суд сайта хупма йышӑннӑ. Документ копине Роскомнадзора янӑ, вӑл ӑна кирлӗ реестра кӗртӗ.

"Про Город" архивӗнчи сӑн

Шупашкарти канмалли пӗр вырӑнта Ваф-файпа тӳлевсӗр усӑ курма пулать. Малашне Лакрей вӑрманӗнче те тӗнче тетелне ҫӑмӑллӑнах кӗме май пулӗ.

Тӗнче тетелне кӗрес килсен телефона DOM.RU Wi-Fi сетьпе ҫыхӑнтармалла. Вӑл ҫеккунтра 3 Мбит хӑвӑртлӑхпа ӗҫлет. Авторизациленекен тата логинпа пароль шутласа тупакансен вара хӑвӑртлӑхӗ пысӑкрах пулӗ: 54 Мбит/с таран.

Чӑннипе, юлашки вӑхӑтра тӳлевсӗр Вай-фай чылай ҫӗрте пур. Темиҫе ҫул каялла пассажирсене илӗртес тесе 1-мӗш маршрутпа ҫӳрекен троллейбусра та тӳлевсӗр тӗнче тетелӗпе усӑ курма май туса пачӗҫ. Халӗ кун пирки сас-хура ҫук-ха.

РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Виталий Милонов хатӗрленӗ саккун проектне кӗҫех пӑхса тухӗҫ. Унпа килӗшӳллӗн, 14 ҫул тултарман ачасен халӑх тетелӗнче регистрациленме юрамасть, регистрациленекен ҫынран паспорт ыйтмалла. Питӗ лайӑх шухӑш ку. Атту халӗ ачасем шкула кайнӑ-кайман халӑх тетелӗнче ларма тытӑнаҫҫӗ. Ку кӑна мар, ашшӗ-амӑшӗ ача пахчине ҫӳрекен шӑпӑрланне те халӑх тетелӗнче регистрацилет, лешӗ лайӑх ҫырма-вулама хӑнӑхиччен унӑн ятӗнчен хӑйсемех лараҫҫӗ.

Саккун проектӗнче пӗр ҫын ятӗнчен темиҫе страница уҫма юраманнине те палӑртнӑ. Ҫакна та ырламалла. Халӗ ҫынсем урӑх ятпа регистрациленсе лараҫҫӗ. Тӗнче тетелӗнче вара халӗ темӗнле ушкӑн та, темӗнле ҫын та пур. Суя ятран ҫынсен пуҫне минретекенсем сахал-им вара? ИГИЛа та (ӑна Раҫҫейре йӗркелеме чарнӑ) ҫамрӑксене халӑх тетелӗ урлӑ илӗртнӗ тӗслӗх нумай пулнӑ. Унта ачасемпе ҫамрӑксен пуҫне минретекен ушкӑн та сахал мар. Нумаях пулмасть «Контактра» халӑх тетелӗнче «Синий кит» вӑйӑ анлӑ сарӑлнӑ. Унти ушкӑнра тӑракан ачасемпе ҫамрӑксем ку вӑййа выляса анраҫҫӗ. Вӗсен пурнӑҫӗ татӑлнӑ тӗслӗх пӗрре мар пулнӑ.

Малалла...

Алена Иванов тунӑ сӑн

Икӗ уйӑх каялла Германири Филипп Риталер Ҫӗнӗ Шупашкарти хӗвел модулӗсен савутне командировкӑна килнӗ. Вӑл ун чухне «баханкӑна» — «УАЗ Комби» маркӑллӑ машинӑна — килӗштернӗ.

Нумаях пулмасть Филипп каллех Чӑваш Ене килнӗ. Хальхинче вӑл ҫав машинӑна туянма самолетпа вӗҫсе ҫитнӗ. Вӑл ӑна 650 пин тенкӗпе туяннӑ. Германире кунашкал класлӑ машинӑсем икӗ хут хаклӑрах-мӗн.

Филипп Риталер Германие самолетпа мар, «буханкӑпа» каясшӑн. Унта ҫитмешкӗн — 3 пин ытла ҫухрӑм. Анчах ку нимӗҫе шиклентермест. Унта вӑл машинӑна сӑрласшӑн, хӑтлӑлатасшӑн. Кайран тусӗсемпе Европӑна ҫулҫӳреве каясшӑн.

Филипп Чӑваш Ене тек килмӗ. Кунта туяннӑ «баханка» ӑна пирӗн республика пирки аса илтерӗ.

РФ Патшалӑх Думин депутачӗ Виталий Милонов саккун проектне пӑхса тухма сӗннӗ. Вӑл 14 ҫул тултарман ачасене халӑх тетелӗнче регистрациленме чарасшӑн.

Ку проект хысна тытӑмӗнче ӗҫлекен ҫынсене те, тӗнче тетелӗнче митинг пирки хыпар саракансене те пырса тивет. Документра палӑртнӑ тӑрӑх, халӑх тетелӗнче регистрациленнӗ чухне паспорт ыйтмалла. 14 ҫул тултарман ачасене регистрациленӗшӗн 300 пин тенкӗ штраф тӳлеттермелле.

Саккун проекчӗпе килӗшӳллӗн, халӑх тетелӗнче темиҫе страница уҫма ирӗк парсан та сайт хуҫине ҫак штрафах кӗтет. Регистрациленекен ҫын та 3-5 пин тенкӗ тӳлеме пултарать.

14 ҫул тултарнӑ ачасене те пырса тивет ку саккун. Вӗсен киревсӗр сӑмахсем ҫыракан сообществӑсенче тӑма юрамасть. Куншӑн ашшӗ-амӑшӗн 1,5-2 пин тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.

Саккун проектӗнче палӑртнӑ тӑрӑх, ҫул ҫитнӗ ҫынсен вара ӗҫ вӑхӑтӗнче халӑх тетелӗнче ларма юрамасть. Саккуна йышӑнсан вӑл 2018 ҫулхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗнчен вӑя кӗрет.

Паян тинех хыпар ҫитрӗ — «Чӑваш халӑх сайтне» электронлӑ кӑларӑм пек регистрациленӗ иккен. Унӑн номерӗ: ЭЛ № ФС 77-68592. Хӑйне ӑна нарӑсӑн 3-мӗшӗнчех регистрациленӗ тет, анчах та кун пирки паян ҫеҫ пӗлме май пулчӗ. Хальлӗхе свидетельство хучӗ пирӗн пата ҫитмен-ха (ярса пани ҫинчен пӗлтереҫҫӗ).

Шел те, пӗрремӗш чӑвашла электронлӑ кӑларӑм тесе пирӗн сайта хаклама май ҫук. Ку вырӑна пирӗнтен маларах Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» хаҫат йышӑнма ӗлкӗрчӗ. Вӗсен сайтне пӗлтӗрех, раштавӑн 6-мӗшӗнчен регистрациленӗ. Ҫавах та хальлӗхе чӑвашла тухакан электронлӑ кӑларӑмсен шучӗ иккӗ кӑна тесе ҫирӗплетме май пур (урӑххисене тупаймарӑмӑр).

Чӑваш халӑх сайтне 2005 ҫулхи авӑнӑн 7-мӗшӗнче регистрациленӗ. Унти информаци чӑвашла, вырӑсла, акӑлчанла тата эсперантолла (ку версине катертес шухӑшлӑ) тухса тӑрать. Пирӗн портал анлӑ — унта тӗрлӗ сайтсем кӗреҫҫӗ. МИХ пек регистрациленнӗ пайсен йышне Хыпарсем, Статьясем, Энциклопедиллӗ пай, Пӗлтерӳсем, Хурал кӗтесӗ, Видеосем тата Сӑнсен пуххисем кӗреҫҫӗ.

Малалла...

Шупашкар хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков халӑх тетелне парӑнтарма шухӑшланӑ. Нумаях пулмасть вӑл Инстаграмра хӑйӗн страницине уҫнӑ.

Алексей Ладыков халӑх тетелӗнче видеоролик та вырнаҫтарнӑ. Ӑна пӑхсан ҫакӑ паллӑ: вӑл Шупашкарти Гладков урамӗнчи 1-мӗш шкула ҫитсе килнӗ. Видеона 740 ытла хутчен пӑхнӑ.

«Республикӑри чи пысӑк шкул строительство енӗпе рекорд лартать, кӑҫал 1100 шкул ачине йышӑнма хатӗрленет», — ҫырнӑ Алексей Ладыков комментарире. Сити-менеджерӑн страницине хальлӗхе 192 ҫын пӑхса тӑрать. Ку — сахал мар. Страницӑра пӗртен-пӗр видеоролик пулнине шута илсен — пушшех те.

Павел Дуров йӗркелесе пуҫарса янӑ тепӗр мессенджер Telegram ҫӗнелсе тухать: унта ҫывӑх вӑхӑтра чӑваш чӗлхине кӗртмелле. Кун пирки Фейсбукри «Ирӗклӗх» ушкӑнра Yuman Yagut-Timӗr‎ хыпарланӑ.

Telegram — пӗр-пӗринпе хутшӑнмалла приложени. Ӑна «Контактра» халӑх тетелне пуҫарса янӑ Раҫҫей усламҫи, программисчӗ, Википединче хыпарланӑ тӑрӑх, тенкӗллӗ миллиардер, Павел Дуров, пуҫарнӑ.

Telegram мессенджера пуҫарас шута пултаруллӑ ҫамрӑк 2011 ҫултах тытнӑ. Шифр технологине унӑн пиччӗшӗ, Николай, вӑл — математик, йӗркеленӗ. 2013 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче ҫӗнӗ мессенджера iOS платформа никӗсӗ ҫинче ӗҫлеттерсе янӑ.

Пӗлтӗрхи чӳк уйӑхӗнче Телеграмм блог-платформӑпа пуянланнӑ. Кӑҫалхи кӑрлачӑн 3-мӗшӗнче асӑннӑ мессенджер урлӑ янӑ ҫырусене ҫавсен авторне хуратмалли функци (ҫав ҫырӑва илнӗ ҫын ун хыҫҫӑн ӑна вулаймӗ) кӗртнӗ.