Чӑваш Енӗн тӗп хули, Шупашкар, технологилле хулана ҫаврӑнӗ. Ҫак шухӑша ӗнер, нарӑсӑн 21-мӗшӗнче, пирӗн республикӑра ӗҫлӗ ҫул ҫӳревпе пулнӑ РФ строительство тата ҫурт-йӗпе коммуналлӑ хуҫалӑх министрӗн ҫумӗ Андрей Чибис каланӑ. Ӑна вӑл ЧР Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа Правительство ҫуртӗнче тӗл пулсан асӑннӑ.

Сӑмах май каласан, Андрей Чибис Шупашкарта ҫуралнӑ. Республикӑн тӗп хулинче тата Ҫӗнӗ Шупашкарта пулнӑ май вӑл тӑван тӑрӑхра тахҫанах пулманнине палӑртнӑ-мӗн.

Федераци министрӗн ҫумӗ Шупашкарта видеосӑнав лайӑх ӗҫленине ырланӑ. Ҫавна май Шупашкарта «Ӑслӑ хула» проекта пурнӑҫлама май килнӗ. Ӳлӗмрен Шупашкара технологилле хула тумаллине, вара вӑл ыттисемшӗн те тӗслӗх пуласса асӑнса хӑварнӑ.

Паян Раҫҫей Президенчӗ Федераци Пухӑвне Ҫырупа тухнине Чӑваш халӑх сайтне вулакансем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Ҫак йӗркесен авторӗ Владимир Путин каланисенчен педагогсене миллионшар тенкӗ уйӑрса пулӑшас шухӑшлине палӑртасшӑн.

Ҫамрӑксем хальхи вӑхӑтра ҫӗршывӑн пысӑк хулисенче те, регионсен тӗп хулисенче те вӗренеҫҫӗ. Ҫавсен хушшинче вӗрентекен профессине суйласа илнисем те пур. Анчах вӗсем яла талпӑнниех сисӗнмест. Пысӑкрах хуласене иленнисем яла мар, пӗчӗкрех хуласене те каясшӑнах мар.

Владимир Путин «Земство учителӗ» программа йышӑнасшӑн. Ҫӗршыв ертӳҫи каланӑ тӑрӑх, ӑна 2020 ҫултан хута ярасшӑн. Ҫапла вара яла е пӗчӗк хулана ӗҫлеме куҫса каякан педагогсене хыснаран миллионшар тенкӗ укҫа парса пулӑшасшӑн.

Раҫҫейре чухӑнлӑх портретне йӗркелесшӗн. Кун пирки паян РФ премьер-министрӗ Дмитрий Медведев Сочире иртекен Пӗтӗм Раҫҫейри инвестици форумӗнче каланӑ.

Форумра вӑл ҫӗршывӑн регионӗсен ертӳҫисемпе тӗл пулнӑ. Унта, сӑмах май, Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.

Тӗлпулура социаллӑ пурнӑспа ҫыхӑннӑ наци проекчӗсене пурнӑҫлассине сӳтсе явнӑ. Премьер-министр мӗнпур регион тенӗ пекех федераци органӗсемпе субсиди илме килӗшӳ тунине палӑртса хӑварнӑ. «Апла эсир тухӑҫлӑ ӗҫлеме хатӗр», — ырланӑ вӑл хастаррисене.

Дмитрий Медведев ҫӗршывра чухӑнлӑх шайне чакармалли пирки каланӑ май чухӑнлӑхӑн социаллӑ портретне йӗркелессине пӗлтернӗ. Паян пирӗн ҫӗршывра 19 миллион ытла ҫыннӑн тупӑшӗ пурӑнма кирлӗ чи пӗчӗк виҫерен сахалрах иккен. Вӗсене пулӑшма социаллӑ органсем типӗ цифрӑсене тӗпе хурса йышӑннине палӑртнӑ Дмитрий Медведев. Чухӑнлӑх портречӗ лару-тӑрӑва уҫӑмлатма май парасса шанаҫҫӗ.

Паян ҫӗршывӑн тӗп хулинче Мускавӑн тата Пӗтӗм Руҫӑн ҫветтуй Патриархӗ Кирилл тронра ларма пуҫланӑранпа 10 ҫул ҫитнине халалласа савӑнӑҫлӑ мероприятисем иртнӗ. Унта Чӑваш Республикин Элтеперӗ те хутшӑннӑ.

Республика ертӳҫин Администрацийӗн пресс-службинче пӗлтернӗ тӑрӑх, савӑнӑҫлӑ мероприятие Патшалӑхӑн Кремль ҫуртӗнче ирттернӗ.

Кирилл Патриархӑн чӑн ячӗ — Владимир Михайлович Гундяев, Вӑл Ленинград (хальхи Питӗр) хулинче 1946 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Вырӑс православи чиркӗвӗн епископне Мускав тата пӗтӗм Руҫ патриархӗ пулса 2009 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 1-мӗшӗнче шаннӑ.

Патриарха лартиччен вӑл Смоленск тата Калининград митрополичӗ пулнӑ. Унччен те вӑл хӑйӗн пурнӑҫне чиркӳ ӗҫне халалланӑ.

Ҫӗршывӑн Федераци Пухӑвӗн председателӗн пӗрремӗш ҫумӗ Николай Фёдоров Раҫҫейӗн халӑхӗсен чӗлхине упрас тата тӗпчес тӗлӗшпе ӗҫлекен фончӗн попечительство канашне Николай Федоров ертсе пыма пуҫланӑ. Ҫапла, шӑпах ҫавӑ — Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗ пулнӑ Николай Федоров. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн пӗрремӗш президенчӗн сайтӗнче хыпарланӑ.

Николай Федоров попечительство канашне ертсе пырасси ҫинчен калакан хушӑва РФ Правительствин ертӳҫи Дмитрий Медведев алӑ пуснӑ.

Асӑннӑ фонда йӗркелеме РФ Президенчӗ Владимир Путин 2018 ҫулхи юпа уйӑхӗн 26-мӗшӗнче каланӑ.

Фондӑн учредителӗсем — РФ Ҫутӗҫ министерстви тата Федерацин национальноҫсен ӗҫӗсен агентстви. Йыша тӗрлӗ министерствӑра, аслӑ шкулта тата ытти ҫӗрте ӗҫлекенсем кӗнӗ.

Шупашкарти шкулсенче бомба хуни пирки паян кӑна хыпарларӑмӑр. Хулари суту-илӳ центрӗсене те пырса тивнӗ ку. Вӗсенче те бомба хуни пирки хыпар ҫитнӗ. Йӗрке хуралҫисем ҫынсене эвакуациленӗ, анчах нимӗнле бомба та тупман.

Кунашкал суя хыпарсем Раҫҫейӗпех сарӑлнӑ-мӗн. Хӑш-пӗр регионта шкулсене, ытти учреждение бомба хуни пирки хыпар ҫитнӗ. Чӑваш Ен те вӗсен йышӗнче.

Шупашкарта паян йӗрке хуралҫисем шкулсене кӑна мар тӗрӗсленӗ. «Палладиумра», «Пӗрремӗш лапамра», Ленинград урамӗнчи нумай функциллӗ центрта та бомба пирки суя пӗлтерӳ пулнӑ. Ҫӗнӗ Шупашкарта 2-мӗш поликлиникӑна тӗрӗсленӗ. Ҫав вӑхӑтра ҫынсене урама кӑларнӑ, кинологсемпе йӗрке хуралҫисем ҫурта 2 сехете яхӑн тӗрӗсленӗ.

Кӑрлачӑн 21-мӗшӗнче кунашкал «суя хыпарсем» Магнитогорскра пуҫланнӑ. Унтан Камчаткӑра, Хабаровскра, Иркутскра, Кемӗрте, Екатеринбургра, Ярославльте, Сыктывкарта, Рязаньте, Владимирта пулнӑ. Бомба пирки хыпар организацисен электронлӑ почтине килнӗ.

Пӗлтӗр ҫӗршывра 38 пин те 500 ытла суя укҫа тупса палӑртнӑ. Кун пирки Чӑваш Ен финанс министерстви хыпарлать.

2018 ҫулта ултав ҫулӗ ҫине тӑнисем пысӑк укҫана ытларах пичетленӗ. Акӑ, сӑмахран, пилӗк пин тенкӗлӗххисене 27 пин те 763 штук тупса палӑртнӑ, 1 пин тенкӗлӗххисене — 9 пин те 310. Ҫӗнӗ купюрӑсене — 200 тата 2 пин тенкӗлӗххисене — килти принтерпа усӑ курса сайра хутра кӑна «ӳкернӗ». Суя укҫа федерацин Тӗп тата Ҫурҫӗр-Хӗвеланӑҫ тӑрӑхӗсенче ытларах сарӑлнӑ: пӗтӗмӗшле шутӑн 71,2 прценчӗ чухлӗ.

Ҫав вӑхӑтрах, палӑртса хӑвармалла, ют ҫӗршыв укҫине ӳкерекенсем те тупӑннӑ. Пӗлтӗр Раҫҫейре АПШн суя долларне 2352 штук тупса палӑртнӑ. Унсӑр пуҫне еврона, китай юаньне, Пӗрлештернӗ королевствӑн стерлинг фунтне килтех пичетленӗ.

Пӗтӗм тӗнчери футбол чемпионатне курма пӗлтӗр пирӗн ҫӗршыва килнӗ ҫынсенчен 5 пин ытларахӑшӗ Раҫҫейрех юлнӑ. Ҫак цифрӑна паян ҫӗршывӑн Шалти ӗҫсен министерствин Миграци енӗпе ӗҫлекен тӗп управленийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Андрей Краюшкин пӗлтернӗ.

Пакунлӑ ҫын каланӑ тӑрӑх, футбол кураканӑн паспорчӗпе пирӗн ҫӗршыва 650 пин ытла ҫын килнӗ. Анчах каялла кайма вӗсенчен хӑшӗсем тӑхтаса тӑраҫҫӗ. «Чылайӑшӗ саккуна пӑхӑнакансерсем пулчӗҫ, хӑйсен тӑван тӑрӑхне вӑхӑтра тухса кайрӗҫ, — тенӗ полицейски. — Ҫав вӑхӑтрах иртнӗ ҫулхи раштавӑн 31-мӗшӗ тӗлне 12 пин ытла ҫын Раҫҫейре тӑрса юлнӑ. Федерацин хӑрушсӑрлӑх службипе пӗрле вӗсенчен чылайӑшне тӑван ҫӗршывне ӑсатма май килчӗ. Футбол кураканӑн карттипе килнисем халӗ Раҫҫейре — 5,5 пин ҫын~~».

Ӗнер Мускавран Шупашкара килекен авиапассажирсене самолетран кӑларса янӑ. «360» телеканалта вырнаҫтарнӑ пӗчӗк видео тӑрӑх хакласан, самолетран тухма стюард ыйтать. Вӑл вӗсене малти алӑк патне пыма сӗнет. Ҫапла тума авиакомпани ертӳҫисем йышӑннӑ-мӗн.

Тӳрех палӑртар: ҫӗршывӑн тӗп хулинчи «Внуково» аэропортран Шупашкарпа хутлакан «Победа» авиакомапни юри кутӑнлашман. Вӗсем борта урӑххипе ылмаштарма йышӑннӑ, мӗншӗн тесен самолет юсавлӑхӗ пирки иккӗленӳ ҫуралнӑ.

«360» телекомпани авикомпанипе ҫыхӑннӑ-мӗн. Самолета ылмаштарнине унтисем ҫирӗплетсе панӑ. Авикомпание самолет юсавлӑхӗ иккӗлентернине те палӑртнӑ.

Самолета ҫийӗнчех тепринпе ылмаштарнӑ, Шупашкара килекен авиапассажирсене вӑрах кӗттермен.

Паян «Сургут—Мускав» рейспа ҫула тухнӑ самолетра пӑтӑрмах пулса иртнӗ. Пӗр усал пассажира пула лайнерӑн маршрута ылмаштарма тивнӗ. Ҫула тухнӑ ҫав сынна штурм вӑхӑтӗнче тытса чарнӑ.

Сургутран ҫӗршывӑн тӗп хулине килекен самолет «Шереметьево» аэропортра анса лармалла пулнӑ. Анчах вӑл Ханты-Мансийск автономи оокругӗнчи Югорск хули ҫинче ҫаврӑнса илнӗ те каялла ҫавра Ханты-Мансийскра анса ларнӑ.

Самолета ҫапла тума пассажирсенчен пӗри Афганистана вӗҫме ыйтни хистенӗ. Ҫакӑн пирки Терроризма хирӗҫ ӗҫлекен наци комитетӗнче пӗлтернӗ.

Салонта шӑв-шав ҫӗкленӗ пассажир 41 ҫулта пулни паллӑ. Вӑл — Раҫҫей ҫынни. Право тытӑмӗнче ӗҫлекенсен куҫӗ тӗлне вӑл унччен те лекнӗ. Пӑтӑрмахшӑн арҫынна явап тыттарма пултараҫҫӗ.