Çăварни


Çăварнири шуйттансем


Чипер хĕртен чипер арăм туса янă чипер арăмпа, ват асаттесен йăлипе, çăварнине хуняма карчăк патне кайрăмăр. Хăналарĕç лайăх. Алтăрпа та ĕçрĕмĕр сăрине, çиес килмесен те çирĕмĕр икерчине. Ĕçни-çини çăвартан тухма пуçласан, туртасене килелле çавăртамăр. Çăварни çуни, çут çуни, пит те лайăх шăвать килелле. Уçă сывлăшпа юрă шăранать. Пăт-пат çăлтăрсем ӳсĕртереххĕн пăхаççĕ.

Çын пек ларакан тĕмескесем патĕнчен иртсе кайрăмăр, çырма урлă каçрăмăр. Шыв арманĕ курăнчĕ. Пĕве урлă каçмалла. Хăрушă арман пĕви урлă каçма. Шуйттан çуна çине пырса ларассăнах туйăнать.

Хам шикленнине арăма систерместĕп-ха. «Ыр ĕçрĕмĕр-çирĕмĕр, ниçта намăс курмастпăр», — тесе мăн сасăпа юрласа пыратăп (хăранине арăм сисесрен).

Арăм аçам çаннинчен ячĕ тытрĕ сасартăк:

— Йăкăнат, Йăкăнат!.. Мăн турăн, мăн турăн амăшĕ, çăлах!.. Пăх. Шуйттан пур. Пĕтрĕмĕрех! — тет.

Пăхатăп малалла — пит-куç çуталсах кайрĕ. Пырать пире хирĕç шуйттан. Çӳллĕ, çилхисем хура, куçĕсем, эпир сăра ĕçнĕ алтăр пек, йăлкăшаççĕ анчах. Ах, турă!.. Сăхсăхса илтĕм те ну тапратрăм лашана пушăпа илме. Лаши çамрăк, шухă, тапранса кайрĕ, чут-чут вăркăнса юлаттăмччĕ çуна çинчен. Шуйттан çинех пырса кĕтĕмĕр. Иртсе кайрăмăр шуйттанран сиккипе, тата тепĕр шуйттан тухрĕ. Малтанхинчен пĕчĕкрех. Малтанхи пекех хуп-хура хăй. Пуçĕ шап-шурă, юр пек, аллинче пысăк чукмар.

Малалла

Çăварни асамĕ


Çăварни эрни пуçланчĕ...

Эх, ăçта эреш çуна?

Çунине халь шӳç тупанччĕ —

Тĕлĕнтертĕр таврана!

Пушкин калашле, кӳлем-и

Ватăлми йăлттам ямба?

...Килĕшмерĕ çил-хӳре ман, —

Çырлахас пуль хорейпах.

Ав, пускил те ыр сунать-çке:

Пур-ха, тет, уяв çуни.

Ĕрĕхтер, тет, çил çунатăн —

Кĕр-кĕрлетĕр çăварни!

Йĕс шăнкравлă пĕкĕ, карăн!

Анăç çилĕ вĕрнĕçем

Вĕл! вĕçеççĕ ярăм-ярăм

Хĕрлĕ-хĕрлĕ хăюсем.

Купăс каласа çитер-ха

Пикшикпе Хурăнлăха...

Çил-тăман çулран çĕтертĕр, —

Шиклентермĕ яшлăха!

.. .Уявпа ятуллă-туслă,

Çак çуна çине пĕрле

Эс ларинччĕ — йăлтăр куçлă

Тин çураçнă пикелле,

Тăлăгата эп çупăрлайăп:

Пултăр, пултăр йăвара

Чун иленнĕ сарă кайăк —

Ăнкаратăр хăвăрах!

Юр юрлатăр, ăшшăн култăр,

Ыррине çеç шантарса.

Чунри савăк туйăм юлтăр,

Тĕлĕкри пек, тап-таса.

...Çăварни эрни пилленĕ

Сăнара пуçа тайсан,

Ан тăрсамччĕ эс ĕшеннĕн,

Нарăсри сӳрет-асам!

Каç пулать... Тăнларăм авăк:

Малалла

Тахçанхи пĕр çăварни


Тахçанхи асаннесем,

эсĕр — пирĕн лириксем

(арсенчен ирттернĕ пулĕ!);

сирĕн ĕнчĕ пек куççулĕ

юрăра хальччен янрать,

ĕмĕр витĕр курăнать,

пур — хаваслă кулă та,

шухăлăх та пур унта!

Вунă ылтăн сăмахпа

тантăша-туса мухтанă,

вăтăр ĕнчĕ-ахахпа

эрешленĕ те чысланă

аçăра та аннĕре,

вăрмана та уй-хире!

Хăш-пĕр сăвăç пек, хăюсăр

аптраса эсир тăман:

«чун» тесен, танлаштарусăр,

«чун» тесех, вĕри чунтан

чун юрри эсир янратнă!

«Çĕнĕлĕхпе» те анратнă,

кисрентернĕ ăссене!

Хăш-пĕр чăрсăр хĕрсене

кив сăнар çырлахтарман-тăр,

генилĕх канма паман-тăр

(хăть пĕлмен те вăл мĕнне):

хăй ĕçне, япалине

çĕнĕлле курса ахлаттăр,

çĕнĕ сăнарпа мухтатăр

пĕлĕш, тантăш, тус-тăван!

«Ак çăварние тухсан

çĕнĕ юрă янратап-ха», —

тенĕ пирĕн пĕр-пĕр Сафо,

тен, вун пиллĕкри пике!

Тен, пулман кун пекки те —

хăй сисмесĕр, хăй туймасăр,

чунĕпе тек чăтаймасăр,

«йĕрсе юрласа ярса»,

Малалла